نمونه دادخواست به ولایت از فرزند

دادخواست به ولایت از فرزند، ابزاری حقوقی است که به ولی قهری امکان می دهد تا در دادگاه ها و مراجع قانونی، به نمایندگی از فرزند صغیر یا محجور خود، از حقوق و منافع او دفاع کند. این اقدام برای حفظ سرمایه، جان و کرامت فرزند ضروری است.

در نظام حقوقی ایران، حمایت از حقوق کودکان و افراد محجور از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این حمایت از طریق جایگاه ولی قهری تجلی می یابد. ولی قهری، پدر یا جد پدری است که به صورت طبیعی و بدون نیاز به حکم دادگاه، مسئولیت اداره امور مالی و غیرمالی فرزندان صغیر و محجور خود را بر عهده دارد. اقامه دعوا به ولایت از فرزند در مواقعی که حقوق قانونی کودک یا محجور در معرض تضییع قرار گیرد، از حیاتی ترین وظایف ولی قهری محسوب می شود. این فرایند نه تنها به حفظ منافع مادی و معنوی فرزند کمک می کند، بلکه به او این اطمینان را می دهد که در برابر ناملایمات روزگار تنها نیست و حامی قدرتمندی از او دفاع می کند. این مقاله راهنمایی جامع و کاربردی برای تنظیم و ثبت دادخواست به ولایت از فرزند ارائه می دهد و به ابهامات موجود در این زمینه پاسخ می گوید تا ولی قهری بتواند با درک صحیح از این جایگاه، به بهترین نحو از حقوق قانونی فرزندان خود دفاع نماید.

ولایت قهری چیست و چه کسانی ولی قهری محسوب می شوند؟

مفهوم «ولایت» در لغت به معنای دوستی، یاری و سرپرستی است، اما در اصطلاح حقوقی به اختیاراتی اطلاق می شود که قانون به اشخاصی با اهلیت و صلاحیت مشخص، برای اداره امور مالی و شخصی محجورین اعطا کرده است. در این میان، «ولی قهری» شخصی است که به موجب قانون، ولایت فرد محجور را به عهده دارد و این ولایت به صورت طبیعی و بدون نیاز به حکم دادگاه برای او ایجاد می شود. این نوع ولایت را «قهری» می نامند، چرا که از اراده افراد خارج است و قانون آن را به صورت جبری و اجباری تعیین کرده است.

مطابق با ماده ۱۱۸۰ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، «طفل صغیر تحت ولایت قهری پدر و جد پدری خود می باشد و همچنین است طفل غیر رشید یا مجنون در صورتی که عدم رشد یا جنون او متصل به صغر باشد». این ماده به وضوح تعیین می کند که چه کسانی ولی قهری به شمار می آیند:

• پدر: در وهله اول، پدر ولی قهری فرزند صغیر یا محجور خود است.
• جد پدری: در صورت فوت پدر یا عدم صلاحیت او، جد پدری (پدرِ پدر) ولایت قهری را بر عهده خواهد داشت.

در برخی شرایط خاص، امکان دارد شخصی به عنوان «وصی منصوب» از سوی پدر یا جد پدری برای اداره امور صغیر تعیین شود. این وصی پس از فوت پدر یا جد پدری، جایگاه ولی قهری را پیدا می کند، اما تعیین وصی تنها زمانی ممکن است که هیچ یک از پدر یا جد پدری در قید حیات نباشند. وظیفه وصی منصوب، حفظ و اداره اموال و تربیت محجور است و اختیارات او در چهارچوب وصیت نامه و قوانین مربوطه خواهد بود. این جایگاه ها از آن رو اهمیت دارند که هرگاه نیاز به اقدام حقوقی به نمایندگی از فرزند صغیر یا محجور باشد، این اشخاص هستند که می توانند با عنوان «ولی قهری» یا «وصی منصوب»، دادخواست یا شکواییه لازم را تنظیم و ثبت کنند.

تفاوت های کلیدی ولی قهری و قیم (با تمرکز بر صلاحیت در دادگاه)

در نظام حقوقی ایران، برای حمایت از افراد فاقد اهلیت قانونی، دو نهاد مهم «ولایت قهری» و «قیمومت» پیش بینی شده اند. اگرچه هر دو نهاد وظیفه سرپرستی و اداره امور محجور را بر عهده دارند، اما تفاوت های اساسی در نحوه ایجاد، اختیارات و شرایط آنها وجود دارد که آگاهی از آنها برای هر ولی قهری ضروری است.

«ولی قهری» همان طور که پیش تر گفته شد، پدر یا جد پدری است که ولایت او به حکم قانون و بدون نیاز به دخالت دادگاه ایجاد می شود. اختیارات ولی قهری بسیار گسترده و شامل اداره کلیه امور مالی و غیرمالی صغیر است و او می تواند بدون اذن دادگاه در بسیاری از امور اقدام کند. به عنوان مثال، ولی قهری می تواند اموال صغیر را اداره کند، قرارداد ببندد و حتی در اکثر دعاوی حقوقی به نمایندگی از فرزند خود حاضر شود. این استقلال عمل، نقطه قوت ولایت قهری است و سرعت و کارایی لازم را در حفاظت از منافع کودک فراهم می کند.

در مقابل، «قیم» کسی است که در صورت فقدان ولی قهری (نه پدر و نه جد پدری در قید حیات نباشند یا صلاحیت آنها سلب شده باشد)، توسط دادگاه برای سرپرستی امور محجور تعیین می شود. فرایند تعیین قیم نیازمند تقاضا و صدور حکم از سوی دادگاه است. اختیارات قیم برخلاف ولی قهری، محدودتر است و در بسیاری از امور مهم و سرنوشت ساز، مانند فروش اموال غیرمنقول صغیر یا انعقاد قراردادهای مهم، نیاز به اخذ اجازه و اذن از دادستان یا دادگاه دارد. این محدودیت ها با هدف نظارت بیشتر بر عملکرد قیم و جلوگیری از تضییع حقوق محجور اعمال شده اند.

در زمینه صلاحیت در دادگاه، ولی قهری با ارائه شناسنامه خود و فرزندش، سمت ولایت خود را به راحتی اثبات می کند و می تواند اقامه دعوا نماید. اما قیم برای هر اقدام حقوقی، علاوه بر مدارک هویتی، باید حکم انتصاب خود را نیز به دادگاه ارائه دهد. تنها در موارد بسیار استثنایی و برای حفظ منافع محجور، مانند فروش اموال غیرمنقول یا سرمایه گذاری های بزرگ، ولی قهری نیز ملزم به اخذ اذن از دادگاه یا دادستان خواهد بود. این تفاوت ها، جایگاه ولی قهری را به عنوان یک نهاد قوی تر و مستقل تر در حمایت از حقوق فرزندان نشان می دهد و لزوم آگاهی ولی قهری از اختیارات و مسئولیت هایش را دوچندان می کند.

موارد کاربرد و ضرورت اقامه دعوا به ولایت از فرزند

ولی قهری به عنوان حافظ منافع فرزند، در موقعیت های متعددی نیاز به اقامه دعوا به نمایندگی از او پیدا می کند. این اقدامات قانونی، ستون فقرات حمایت از حقوق کودکان و محجورین را تشکیل می دهد و ضامن این است که هیچ حقی از آنها تضییع نشود. درک صحیح از این موارد، به ولی قهری کمک می کند تا در زمان مناسب و به شیوه صحیح، از ابزارهای قانونی بهره مند شود.

یکی از شایع ترین موارد کاربرد دادخواست به ولایت از فرزند، حفظ حقوق مالی فرزندان است. تصور کنید کودکی به دلیل فوت یکی از والدین، وارث اموالی می شود یا در یک حادثه رانندگی، دیه به او تعلق می گیرد. در چنین شرایطی، ولی قهری باید به نمایندگی از فرزند، دادخواست مطالبه سهم الارث، دیه، نفقه معوقه یا هر طلب مالی دیگری را به دادگاه تقدیم کند. همچنین اگر فرزند در معاملات یا قراردادهایی متضرر شده باشد، ولی قهری می تواند برای مطالبه خسارت یا استیفای حق، اقامه دعوا نماید. این اقدامات تضمین می کند که دارایی های فرزند محافظت شده و به درستی اداره شوند.

علاوه بر حقوق مالی، حفظ حقوق غیرمالی فرزند نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. دعاوی مربوط به حضانت، اثبات نسب یا حتی تغییر نام و نام خانوادگی، نمونه هایی از این موارد هستند. در چنین پرونده هایی، ولی قهری مسئول است تا با اقامه دعوا، از هویت، سلامت روانی و رشد صحیح فرزند خود حمایت کند. برای مثال، اگر حضانت فرزند به ناحق سلب شده باشد، پدر به عنوان ولی قهری می تواند دادخواست استرداد حضانت را مطرح کند.

همچنین، ولی قهری وظیفه دارد از حقوق فرزند در مقابل اشخاص ثالث دفاع کند. ممکن است فرزند صغیر مالک ملکی باشد که توسط فرد دیگری تصرف شده است؛ در این حالت، ولی قهری می تواند به ولایت از فرزند، دادخواست خلع ید یا رفع تصرف عدوانی را مطرح نماید. یا در پرونده های کیفری که فرزند بزه دیده واقع شده، ولی قهری می تواند به نمایندگی از او شکواییه تنظیم کند. در ادامه به برخی از مثال های عینی و رایج تر اشاره می شود:

• دادخواست مطالبه دیه ناشی از حوادث یا تصادفات.
• دادخواست مطالبه نفقه معوقه فرزند از جانب مسئول پرداخت آن.
• دادخواست مطالبه سهم الارث و تقسیم ترکه به نفع فرزند.
• دفاع از حقوق فرزند در دعاوی ملکی یا سایر دعاوی حقوقی که فرزند به عنوان خواهان یا خوانده حضور دارد.
• اقامه دعوا برای ابطال اسناد یا قراردادهایی که به ضرر فرزند تنظیم شده اند.

ولایت قهری نه تنها یک حق، بلکه مسئولیتی بزرگ است که به پدر و جد پدری فرصت می دهد تا با دقت و وسواس، از آینده و حقوق فرزندان خود محافظت کنند و این حس اعتماد را به آنها القا نمایند که همیشه حامی قانونی در کنارشان هست.

راهنمای گام به گام تنظیم و ثبت دادخواست به ولایت از فرزند

تنظیم و ثبت یک دادخواست حقوقی، به ویژه زمانی که پای حمایت از حقوق فرزند در میان است، نیازمند دقت و آگاهی از جزئیات قانونی است. پیروی از یک راهنمای گام به گام، این فرایند را برای ولی قهری تسهیل می کند و احتمال موفقیت در پرونده را افزایش می دهد. این بخش به تفصیل مراحل لازم را شرح می دهد.

جمع آوری مدارک لازم

پیش از هر اقدامی، ولی قهری باید تمام مدارک مورد نیاز را جمع آوری و آماده کند. این مدارک، اساس و پشتوانه قانونی دادخواست را تشکیل می دهند:

1. مدارک هویتی ولی و فرزند:
   • شناسنامه و کارت ملی ولی (اصل و کپی برابر اصل).
   • شناسنامه و کارت ملی فرزند (اصل و کپی برابر اصل).
   • این مدارک برای اثبات سمت ولایت قهری و هویت خواهان ضروری هستند.
2. مدارک اثبات کننده سمت ولی:
   • در مورد پدر، شناسنامه معمولاً کافی است.
   • در مورد جد پدری، علاوه بر شناسنامه خود و فرزند، ارائه گواهی فوت پدر یا هر مدرکی که نشان دهنده عدم صلاحیت یا نبود پدر باشد، لازم است.
   • برای وصی منصوب، ارائه وصیت نامه رسمی که در آن وصایت او برای امور صغیر مشخص شده باشد، الزامی است.
3. مدارک مرتبط با موضوع دعوا:
   • این مدارک بسته به نوع خواسته، متفاوت خواهند بود. مثلاً:
   • برای مطالبه دیه: گزارش پزشکی قانونی، کروکی تصادف، گواهی فوت (در صورت فوت).
   • برای سهم الارث: گواهی حصر وراثت، سند مالکیت متوفی.
   • برای دعاوی ملکی: سند مالکیت فرزند، قولنامه، اجاره نامه، گزارش کارشناسی.
   • برای مطالبه نفقه: شهادت شهود، مدارک مربوط به میزان هزینه ها.
   • تمام اسناد باید به صورت کپی برابر اصل یا اصل آنها ارائه شوند.

ساختار و نحوه تکمیل فرم دادخواست

فرم دادخواست حقوقی از بخش های مشخصی تشکیل شده است که هر یک باید با دقت و به درستی تکمیل شوند. نکته بسیار مهم در دادخواست به ولایت از فرزند، نحوه نگارش بخش خواهان است:

• خواهان (شاکی در امور حقوقی): بر خلاف تصور برخی، نام اصلی خواهان، خود فرزند صغیر یا محجور است و ولی قهری به عنوان نماینده قانونی او عمل می کند. شیوه صحیح نگارش به این صورت است: [نام و نام خانوادگی فرزند] با ولایت [نام و نام خانوادگی ولی قهری، نام پدر، شماره ملی، آدرس کامل و سمت دقیق (پدر/جد پدری/وصی منصوب)]. در ستون مربوط به نماینده قانونی نیز مشخصات ولی قهری ذکر می شود.
• خوانده (طرف دعوا): مشخصات کامل فرد یا نهادی که دعوا علیه او مطرح می شود (نام و نام خانوادگی، آدرس دقیق، کد ملی یا شناسه ملی برای اشخاص حقوقی).
• خواسته: موضوع دقیق و صریح دعوا باید در این بخش نوشته شود. مثلاً مطالبه دیه ناشی از تصادف رانندگی، مطالبه سهم الارث، مطالبه نفقه معوقه. هرچه خواسته واضح تر باشد، رسیدگی دادگاه سریع تر خواهد بود.
• دلایل و منضمات: در این بخش، تمام مدارکی که در بخش 4.1 جمع آوری کرده اید، به صورت دقیق و با ذکر نوع سند (مثلاً کپی برابر اصل شناسنامه، کپی مصدق گواهی حصر وراثت) لیست می شوند.
• شرح دادخواست: این مهم ترین بخش دادخواست است که در آن، موضوع دعوا به تفصیل بیان می شود. ولی قهری باید ماجرا را به صورت واضح، با رعایت توالی زمانی و با اشاره به مستندات قانونی و حقوقی شرح دهد. در این بخش، باید به روشنی توضیح داده شود که ولی قهری به نمایندگی از فرزند و برای دفاع از حقوق او اقدام کرده است. لحن باید رسمی و حقوقی باشد و از هرگونه احساسات گرایی یا عبارات غیرحقوقی پرهیز شود. ذکر مواد قانونی مرتبط و توضیحات حقوقی، به قاضی در درک بهتر پرونده کمک می کند.

انتخاب دادگاه صالح

تعیین دادگاه صالح (دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به پرونده را دارد) یک گام حیاتی است. عدم رعایت این موضوع می تواند به رد دادخواست منجر شود. صلاحیت دادگاه ها به دو دسته ذاتی و محلی تقسیم می شود:

• صلاحیت ذاتی: نوع دادگاه را تعیین می کند (مثلاً دادگاه حقوقی، دادگاه کیفری، دادگاه خانواده). بیشتر دعاوی مربوط به ولایت قهری و حقوق مالی در صلاحیت دادگاه های عمومی حقوقی یا دادگاه خانواده (در موارد خاص) هستند.
• صلاحیت محلی: معمولاً دادگاه محل اقامت خوانده یا محل وقوع مال غیرمنقول (در دعاوی ملکی) صالح به رسیدگی است. اما در دعاوی مربوط به ولایت، دادگاه محل اقامت صغیر نیز می تواند صالح باشد.

مراحل ثبت دادخواست

پس از تکمیل دادخواست و آماده سازی مدارک، نوبت به ثبت آن می رسد. امروزه، تمامی دادخواست ها و شکواییه ها باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شوند:

1. مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.
2. ارائه دادخواست تکمیل شده و مدارک پیوست.
3. پرداخت هزینه های دادرسی و تعرفه های قانونی مربوط به ثبت دادخواست.
4. دریافت کد رهگیری و ابلاغیه الکترونیکی از طریق سامانه ثنا.

پس از ثبت دادخواست، یک نسخه از آن به خوانده ابلاغ می شود و خوانده فرصت دارد تا در مهلت مقرر پاسخ دهد. سپس، دادگاه اقدام به تعیین وقت رسیدگی خواهد کرد.

نمونه دادخواست به ولایت از فرزند (با فیلدهای قابل تکمیل و توضیحات)

در ادامه، سه نمونه دادخواست پرکاربرد به ولایت از فرزند آورده شده است. این نمونه ها صرفاً الگو هستند و ولی قهری باید با توجه به شرایط خاص پرونده خود، آنها را تکمیل و تنظیم کند. استفاده از یک وکیل متخصص برای نگارش نهایی دادخواست، به شدت توصیه می شود تا از هرگونه خطای احتمالی جلوگیری شود.

نمونه 1: دادخواست مطالبه دیه/خسارت به ولایت از فرزند

این نمونه برای مواردی است که فرزند صغیر در اثر حادثه یا جرمی، آسیب دیده و مستحق دریافت دیه یا خسارت است. فرض کنید فرزند در یک تصادف رانندگی مجروح شده است.

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام فرزند صغیر/محجور]
نام پدر: [نام پدر فرزند]
کد ملی: [کد ملی فرزند]
نشانی: [آدرس کامل محل سکونت فرزند]
با ولایت: [نام و نام خانوادگی ولی قهری (پدر یا جد پدری)]
نام پدر ولی: [نام پدر ولی قهری]
کد ملی ولی: [کد ملی ولی قهری]
نشانی ولی: [آدرس کامل محل سکونت ولی قهری]
سمت: ولی قهری فرزند [نام فرزند صغیر/محجور]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی راننده مقصر یا متهم]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
نشانی: [آدرس کامل محل سکونت خوانده]

خواسته:
صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت [مبلغ دقیق دیه یا خسارت] ریال بابت دیه/خسارت ناشی از [نوع حادثه، مثلاً تصادف رانندگی مورخ ...] به نفع خواهان (فرزند) با ولایت اینجانب.

دلایل و منضمات:
1. کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی خواهان و ولی قهری.
2. کپی مصدق گواهی پزشکی قانونی شماره [...] مورخ [...].
3. کپی مصدق گزارش کارشناسی تصادفات (کروکی) شماره [...] مورخ [...].
4. کپی مصدق رای دادگاه کیفری/دادسرا مبنی بر اثبات وقوع جرم (در صورت وجود).
5. استشهادیه محلی (در صورت لزوم).
6. هرگونه مدرک دیگری که اثبات کننده ورود خسارت به فرزند باشد.

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار عالی می رساند که فرزند صغیر اینجانب، آقای/خانم [نام فرزند] در تاریخ [تاریخ حادثه] در اثر [شرح مختصر حادثه، مثلاً تصادف رانندگی با خودروی شماره پلاک ...] که توسط خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده] صورت گرفته، دچار [نوع آسیب، مثلاً شکستگی ساق پا] گردیده است.
مطابق گواهی پزشکی قانونی پیوست، [درصد دیه یا میزان آسیب وارده] به ایشان وارد شده است که مستوجب پرداخت دیه/خسارت می باشد. اینجانب به عنوان ولی قهری فرزندم، آقای/خانم [نام فرزند]، و به استناد ماده ۱۱۸۰ قانون مدنی و سایر قوانین مربوطه، جهت احقاق حق و مطالبه دیه/خسارت وارده به فرزندم، اقدام به تقدیم این دادخواست نموده و از محضر دادگاه محترم استدعای رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته را دارم.

نمونه 2: دادخواست مطالبه سهم الارث به ولایت از فرزند

این نمونه برای مواقعی است که فرزند صغیر، وارث متوفی (به جز پدر یا جد پدری) است و ولی قهری برای مطالبه سهم الارث او اقدام می کند. فرض کنید فرزند از پدربزرگ مادری خود ارث می برد.

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام فرزند صغیر/محجور]
نام پدر: [نام پدر فرزند]
کد ملی: [کد ملی فرزند]
نشانی: [آدرس کامل محل سکونت فرزند]
با ولایت: [نام و نام خانوادگی ولی قهری (پدر یا جد پدری)]
نام پدر ولی: [نام پدر ولی قهری]
کد ملی ولی: [کد ملی ولی قهری]
نشانی ولی: [آدرس کامل محل سکونت ولی قهری]
سمت: ولی قهری فرزند [نام فرزند صغیر/محجور]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی سایر وراث یا نماینده قانونی آنها]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
نشانی: [آدرس کامل محل سکونت خوانده]

خواسته:
صدور حکم به مطالبه سهم الارث خواهان (فرزند) از ماترک مرحوم/مرحومه [نام متوفی] و تقسیم ترکه، با ولایت اینجانب.

دلایل و منضمات:
1. کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی خواهان و ولی قهری.
2. کپی مصدق گواهی فوت مرحوم/مرحومه [نام متوفی].
3. کپی مصدق گواهی انحصار وراثت شماره [...] مورخ [...].
4. کپی مصدق اسناد مالکیت اموال متوفی (در صورت وجود).
5. سایر مدارک مربوط به ماترک متوفی.

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار عالی می رساند که مرحوم/مرحومه [نام متوفی] در تاریخ [تاریخ فوت] دار فانی را وداع گفته اند و فرزند صغیر اینجانب، آقای/خانم [نام فرزند]، به موجب گواهی انحصار وراثت پیوست، از جمله وراث آن مرحوم/مرحومه محسوب می شود.
متاسفانه، با گذشت زمان، سهم الارث فرزندم از ماترک آن مرحوم/مرحومه به طور کامل تصفیه و پرداخت نشده است. اینجانب به عنوان ولی قهری فرزندم، آقای/خانم [نام فرزند]، و به استناد مواد ۸۶۱ به بعد قانون مدنی و سایر مقررات مربوط به ارث، جهت احقاق حق و مطالبه سهم الارث و تقسیم ترکه به نفع فرزندم، اقدام به تقدیم این دادخواست نموده و از محضر دادگاه محترم استدعای رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته را دارم.

نمونه 3: دادخواست مطالبه نفقه معوقه فرزند

این نمونه برای مواقعی است که نفقه فرزند صغیر (که معمولاً پدر مسئول پرداخت آن است) پرداخت نشده است. در این حالت، اگر پدر در قید حیات و ولی قهری باشد، این دادخواست توسط خود ولی قهری (پدر) یا در صورت فوت پدر توسط جد پدری/وصی منصوب اقامه می شود.

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام فرزند صغیر/محجور]
نام پدر: [نام پدر فرزند]
کد ملی: [کد ملی فرزند]
نشانی: [آدرس کامل محل سکونت فرزند]
با ولایت: [نام و نام خانوادگی ولی قهری (پدر یا جد پدری)]
نام پدر ولی: [نام پدر ولی قهری]
کد ملی ولی: [کد ملی ولی قهری]
نشانی ولی: [آدرس کامل محل سکونت ولی قهری]
سمت: ولی قهری فرزند [نام فرزند صغیر/محجور]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی مسئول پرداخت نفقه، مثلاً پدر یا جد پدری در صورت عدم پرداخت]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
نشانی: [آدرس کامل محل سکونت خوانده]

خواسته:
صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت نفقه معوقه فرزند صغیر/محجور، آقای/خانم [نام فرزند] از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت نفقه] تا زمان صدور حکم و نیز نفقه جاریه، با ولایت اینجانب.

دلایل و منضمات:
1. کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی خواهان و ولی قهری.
2. کپی مصدق سند ازدواج (در صورت لزوم).
3. استشهادیه محلی مبنی بر عدم پرداخت نفقه.
4. هرگونه مدرکی که اثبات کننده نیاز فرزند به نفقه باشد.

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار عالی می رساند که فرزند صغیر اینجانب، آقای/خانم [نام فرزند]، از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت نفقه] تاکنون، نفقه ای از سوی خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده] دریافت نکرده است. طبق ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی، نفقه اولاد به عهده پدر است و در صورت فوت پدر، به عهده اجداد پدری است. با توجه به شرایط مالی و نیازهای فرزندم، عدم پرداخت نفقه موجب تضییع حقوق اساسی او گردیده است. اینجانب به عنوان ولی قهری فرزندم، آقای/خانم [نام فرزند]، و به استناد مواد ۱۱۹۹ و ۱۲۰۶ قانون مدنی، جهت احقاق حق و مطالبه نفقه معوقه و نیز نفقه جاریه فرزندم، اقدام به تقدیم این دادخواست نموده و از محضر دادگاه محترم استدعای رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته را دارم.

نمونه شکواییه به ولایت از فرزند (کیفری)

در کنار دعاوی حقوقی، گاهی ولی قهری برای دفاع از حقوق فرزند خود در مراجع کیفری نیز باید اقدام کند. در این موارد، به جای دادخواست، از شکواییه استفاده می شود. تفاوت اصلی بین دادخواست و شکواییه در ماهیت دعوا است؛ دادخواست برای دعاوی حقوقی (مانند مطالبه پول یا ملک) و شکواییه برای دعاوی کیفری (مانند ضرب و جرح، توهین، سرقت) کاربرد دارد.

در شکواییه کیفری، نیز ولی قهری به نمایندگی از فرزند صغیر یا محجور اقدام می کند. نحوه نگارش آن بدین صورت است که ابتدا مشخصات ولی قهری به عنوان شاکی و سپس سمت او به نمایندگی از فرزند ذکر می شود. در ادامه یک نمونه مختصر شکواییه بابت ایراد ضرب و جرح به ولایت از فرزند ارائه می شود:

شاکی:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی ولی قهری (پدر یا جد پدری)]
نام پدر: [نام پدر ولی قهری]
کد ملی: [کد ملی ولی قهری]
نشانی: [آدرس کامل محل سکونت ولی قهری]
سمت: ولی قهری فرزند صغیر/محجورم، آقای/خانم [نام فرزند صغیر/محجور]

مشتکی عنه (متهم):
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی متهم]
نام پدر: [نام پدر متهم]
کد ملی: [کد ملی متهم]
نشانی: [آدرس کامل محل سکونت متهم (در صورت اطلاع)]

موضوع شکایت:
ایراد ضرب و جرح عمدی به فرزند صغیر/محجورم، آقای/خانم [نام فرزند صغیر/محجور].

دلایل و مدارک:
1. کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی شاکی و فرزند.
2. کپی مصدق گواهی پزشکی قانونی مربوط به آسیب دیدگی فرزند.
3. شهادت شهود (در صورت وجود و لزوم).
4. گزارش کلانتری/آگاهی (در صورت تشکیل پرونده).

شرح شکایت:
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب [نام شهر]

احتراماً به استحضار می رساند که در تاریخ [تاریخ وقوع جرم]، فرزند صغیر اینجانب، آقای/خانم [نام فرزند صغیر/محجور]، در محل [محل وقوع جرم] توسط مشتکی عنه، آقای/خانم [نام متهم]، مورد ضرب و جرح عمدی قرار گرفته است. در پی این حادثه، فرزندم دچار [نوع آسیب، مثلاً کبودی، شکستگی] گردیده که گواهی پزشکی قانونی پیوست نیز موید این موضوع می باشد.
اینجانب به عنوان ولی قهری فرزندم، و به نمایندگی از ایشان، از مشتکی عنه فوق به اتهام ایراد ضرب و جرح عمدی شکایت داشته و تقاضای تعقیب کیفری و اشد مجازات قانونی برای نامبرده و همچنین مطالبه دیه و جبران خسارات وارده به فرزندم را از محضر دادسرای محترم دارم.

نکات حقوقی مهم و ضروری برای ولی قهری در دادگاه

حضور ولی قهری در دادگاه و اقامه دعوا به نمایندگی از فرزند، نیازمند آگاهی از نکات و ظرایف حقوقی است. بی توجهی به این جزئیات می تواند روند دادرسی را با چالش مواجه کند یا حتی به تضییع حقوق فرزند منجر شود. در ادامه به مهم ترین این نکات اشاره می شود:

1. اهمیت اثبات سمت ولایت در هر مرحله از دادرسی: ولی قهری باید در هر مرحله از دادرسی، از جمله در زمان تقدیم دادخواست، جلسات رسیدگی، و حتی در مراحل اجرای حکم، آمادگی ارائه مدارک اثبات کننده سمت ولایت خود (مانند شناسنامه) را داشته باشد. اگرچه ولایت قهری به حکم قانون است، اما مراجع قضایی همواره از ولی می خواهند که سمت خود را به اثبات برساند. در مورد جد پدری و وصی منصوب، این اثبات مستلزم ارائه مدارک کامل تری (مانند گواهی فوت پدر، وصیت نامه) است.
2. مرز بین دعوای شخصی ولی و دعوای به نمایندگی از فرزند: ولی قهری باید همواره توجه داشته باشد که در دادگاه به نمایندگی از فرزند حضور یافته است، نه برای منافع شخصی خود. هرگونه اقدامی که منافع فرزند را به خطر بیندازد یا با منافع شخصی ولی در تعارض باشد، می تواند مورد ایراد قرار گیرد. به عنوان مثال، ولی قهری نمی تواند برای پوشش بدهی های شخصی خود، اموال فرزند را بفروشد مگر با اذن دادگاه و در شرایط خاص. این موضوع، اصل مهم غبطه و مصلحت صغیر را به یاد ولی می آورد که باید در تمامی اقداماتش در نظر گرفته شود.
3. مسئولیت های قانونی ولی در قبال اموال و حقوق فرزند: ولی قهری مسئول حفظ و اداره صحیح اموال فرزند است. او باید در اداره این اموال نهایت دقت و احتیاط را به کار گیرد. هرگونه اهمال یا سوءاستفاده از اموال فرزند که منجر به ضرر و زیان او شود، می تواند ولی قهری را در برابر قانون مسئول سازد. قانون مدنی، ولی قهری را در حکم امین دانسته و او را ملزم به رعایت امانت داری و مصلحت صغیر می داند. بنابراین، ولی قهری باید تمامی اسناد مالی و مدارک مربوط به اموال فرزند را با دقت نگهداری کند.
4. موارد احتمالی عزل ولی قهری: اگرچه ولایت قهری به حکم قانون است، اما در شرایط خاص و در صورت اثبات سوءاستفاده، سوءمدیریت یا عدم صلاحیت، امکان عزل ولی قهری توسط دادگاه وجود دارد. این موارد شامل ارتکاب جرم، ورشکستگی، جنون، خیانت در امانت یا عدم رعایت غبطه و مصلحت صغیر می شود. هرگاه دادگاه تشخیص دهد که ولی قهری دیگر صلاحیت اداره امور فرزند را ندارد، می تواند او را عزل کرده و قیمی برای فرزند تعیین کند. این موضوع نشان می دهد که ولایت قهری، علی رغم ماهیت جبری آن، همواره تحت نظارت سیستم قضایی قرار دارد.
5. تفاوت دادخواست گواهی ولی قهری با دادخواست به ولایت از فرزند: این دو مفهوم با هم متفاوتند. دادخواست گواهی ولی قهری صرفاً برای اثبات سمت ولایت (که بیشتر برای جد پدری و وصی کاربرد دارد) به مراجع اداری و نهادی است، در حالی که دادخواست به ولایت از فرزند برای مطالبه یا دفاع از یک حق مشخص در دادگاه (مانند مطالبه دیه یا ارث) اقامه می شود.

آگاهی ولی قهری از این نکات، نه تنها مسیر دادرسی را هموارتر می کند، بلکه به او این قدرت را می دهد که با اطمینان و قاطعیت، از حقوق فرزندان خود در برابر هرگونه تهدید یا تضییع دفاع نماید و این تجربه حقوقی را به فرصتی برای رشد و حمایت تبدیل کند.

نتیجه گیری

ولایت قهری، شأن و منزلتی بزرگ در نظام حقوقی ایران است که مسئولیت حفظ و حراست از حقوق فرزندان صغیر و محجور را بر عهده پدر و جد پدری می گذارد. درک عمیق از این جایگاه و آگاهی از نحوه اقامه دعوا نمونه دادخواست به ولایت از فرزند، نه تنها یک الزام قانونی، بلکه یک تعهد اخلاقی و انسانی است. این مقاله سعی داشت با ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی، مسیر این مسئولیت خطیر را هموار سازد.

اقدامات قانونی به نمایندگی از فرزند، از مطالبه حقوق مالی همچون دیه و سهم الارث گرفته تا دفاع از حقوق غیرمالی او در برابر متجاوزان، همگی نشان از اهمیت نقش ولی قهری دارند. دقت در تنظیم دادخواست، جمع آوری مستندات کافی و انتخاب دادگاه صالح، گام های اساسی در این مسیر هستند. ولی قهری باید همواره به یاد داشته باشد که تمامی اقداماتش باید در راستای غبطه و مصلحت صغیر باشد و هرگونه غفلت یا سوءاستفاده می تواند عواقب حقوقی جدی به دنبال داشته باشد.

در نهایت، اگرچه این راهنما به تفضیل به ابعاد مختلف دادخواست به ولایت از فرزند پرداخت، اما پیچیدگی های پرونده های حقوقی گاهی فراتر از اطلاعات عمومی است. لذا، توصیه اکید می شود که در مواجهه با پرونده های پیچیده یا هرگونه ابهام، حتماً با یک وکیل متخصص و مجرب در امور خانواده و حقوق مدنی مشورت کنید. یک وکیل کاردان می تواند با دانش و تجربه اش، بهترین راهکار را برای احقاق حقوق فرزند شما ارائه دهد و از تضییع احتمالی آنها جلوگیری کند. به یاد داشته باشید که حمایت از حقوق فرزندان، تضمین کننده آینده ای روشن برای آنها و جامعه است.

فایل های قابل دانلود

برای دسترسی آسان تر و کمک به شما در تنظیم دادخواست و شکواییه، نمونه های زیر در دسترس هستند. این فایل ها به شما کمک می کنند تا با فرمت های استاندارد آشنا شوید و اطلاعات مربوط به پرونده خود را به درستی وارد کنید.

• نمونه دادخواست به ولایت از فرزند (Word)
• نمونه دادخواست به ولایت از فرزند (PDF)
• نمونه شکواییه به ولایت از فرزند (Word)