پیوند هویت تاریخی- فرهنگی و مذهبی مشهد مهمترین علت شکل گیری «کارگروه حکیم طوس»

زندگانی/خراسان رضوی عضو کارگروه حکیم طوس گفت: مهمترین علت شکل گیری این کارگروه، پیوند دوسویه هویت تاریخی- فرهنگی و مذهبی مشهد و به فعلیت رساندن ظرفیت بالقوه فرهنگی شهر در این زمینه مهم و حیاتی بود.

فرزاد قایمی در گفت وگو با زندگانی در خصوص چگونگی تشکیل «کارگروه فکری حکیم طوس» اظهار کرد: کارگروه فکری حکیم طوس یک نهاد مشورتی، فکری و هماهنگی در سطح مدیران ارشد فرهنگی استان و مشهد است که بیش از 3 سال از شکل گیری این کارگروه نیز می گذرد. تشکیل این کارگروه به جهت ایجاد هماهنگی میان دستگاه های مختلف فرهنگی استان و مشهد در مسیله مهم فردوسی و توس با نگاه به نقش مسایل مختلفی مانند هنر و ادبیات حماسی، گردشگری، معضلات فرهنگی، ظرفیت های تاریخی و … است.

وی در خصوص جزییات شکل گیری این کارگروه، افزود: با توجه به اینکه همواره در دستور کار نهادهای مختلف فرهنگی و اجتماعی، بسیاری از مسایل با جنبه های موازی وجود داشته است، این موازی کاری بعضا باعث عدم هماهنگی میان نهادها و تکرار برخی روندها و گاه تداخل و حتی تقابل فعالیت سازمان های مختلف در یک موضوع خاص و واحد می شد و این امر در مسیله فردوسی چنین وضعیتی داشت که علاوه بر نهادهای مختلف دولتی، در برخی زمینه ها به تداخل و تقابل بخش خصوصی با خود یا نهادهای دولتی نیز گسترش می یافت.

وی ادامه داد: این وضع باعث شد که در سطح ارشد مدیریتی استان، اتاق فکری شکل گیرد و جمعی متشکل از بالاترین مدیران فرهنگی شهر و کارشناسان و متخصصان مرتبط با توس و فردوسی شکل و در این کارگروه، مسایل مرتبط با فردوسی مورد بحث قرار گیرد و تاثیرات آن در فرهنگ عمومی استان نیز رصد و تقویت شود.

کارگروه حکیم طوس به گسترش گردشگری توس می انجامد

عضو کارگروه حکیم طوس اضافه کرد: با توجه به اینکه پس از حضور معنوی امام رضا(ع)، دومین وجه هویت فرهنگی مشهد «آرامگاه فردوسی» و جایگاه تاریخی شهر توس است، این ضرورت احساس شد تا چنین ساختاری شکل گیرد و ضمن بررسی دقیق کیفیت و کمیت فعالیت های فرهنگی، هنری، علمی و حتی سیاسی امنیتی مرتبط با این وجه از هویت شهر طراحی دقیقی انجام شود تا در کوتاه مدت به رفع مشکلات روزمره فرهنگی عمرانی توس کمک شود. همچنین در میان مدت به گسترش گردشگری شهر توس و ارتقای درک جامعه از نقش فردوسی در هویت ملی بینجامد و در دراز مدت به گفتمان جامعه در موضوع فردوسی غنا و عمق دهد. 

کارگروه فکری حکیم طوس یکی از موفق ترین اتاق فکرهای اجرایی در سطح مشهد است

وی ادامه داد: تحقق این ایده در طول چند سال گذشته طبیعتا با موانع و مشکلاتی همراه بود، اما عزم جدی برخی مسیولان شهری و پیگیری و مداومتی که در این زمینه از جانب اعضا و مدیریت کارگروه رخ داد، باعث شد کارگروه فکری حکیم طوس به یکی از موفق ترین و مهمترین اتاق فکرهای اجرایی و تخصصی در سطح مشهد، به ویژه در طول 2 سال گذشته تبدیل شود که این اتفاق بر رشد کیفی فعالیت ها در این خصوص تاثیر غیر قابل انکاری گذاشته است.

قایمی با بیان اینکه برای شکل گیری این کارگروه چندین نهاد فرهنگی نقش اساسی ایفا کردند، تصریح کرد: اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، حوزه هنری انقلاب اسلامی خراسان رضوی، دو معاونت فرهنگی و اجتماعی و معاونت زیارت و گردشگری شهرداری مشهد، شورای اسلامی مشهد و نمایندگانی از دیگر سازمان ها و مراکز از جمله متخصصانی از دانشگاه فردوسی مشهد ترکیب اصلی این کارگروه را تشکیل داده اند.

وی در خصوص علت و چگونگی راه اندازی این کارگروه عنوان کرد: اهمیت هویتی آرامگاه فردوسی از جنبه محلی و شهری، ملی و همچنین اهمیت شهر توس، به عنوان کهن ترین شهر خراسان باستانی و ضرورت تعمیق رویکردهای جامعه نسبت به شاهنامه فردوسی، با توجه به اقبال روزافزون مخاطب عام و خاص در سه دهه اخیر نسبت به این اثر، مهمترین علل شکل گیری این کارگروه بوده است.

عضو کارگروه حکیم طوس اظهار کرد: از سال 1375 با سفر مقام معظم رهبری به شهر توس، رویکرد مدیران فرهنگی و اجتماعی شهر نسبت به این مکان جدیت بیشتری پیدا کرد و این رویکرد باعث شد که در طول 2 دهه گذشته، شهر توس از بخش نسبتا فراموش شده ای در حاشیه شهر تبدیل به یکی از مراکز فعال، پویا و در حال گسترش پایتخت معنوی ایران شود. همچنین این گسترش باعث شد تا به تدریج یکی از مهمترین ظرفیت های گردشگری فرهنگی تاریخی در مشهد با مرکزیت توس شکل گیرد.

رویکرد فرهنگی نسل جوان به فردوسی و شاهنامه یکی دیگر از دلایل شکل گیری این کارگروه است

این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی بیان کرد: افزایش روز افزون علاقه عمومی در میان مردم به بازدید از این مکان، رویکرد فرهنگی نسل جوان به فردوسی و شاهنامه و اهمیت این مسیله در تبیین و تحکیم هویت ملی از دیگر دلایل شکل گیری این کارگروه بوده است. در گذشته، در میان بخشی از نخبگان و عموم مردم این ذهنیت غلط وجود داشت که شاید وجود توس و فردوسی با مرکز ثقل اصلی هویت شهر مشهد که فرهنگ و آیین های مرتبط با حضور مقدس حضرت رضا(ع) است، تضاد وجود داشته باشد اما در طول سال های اخیر این ذهنیت غلط اصلاح شد.

وی ادامه داد: با توجه به پیوند دو سویه هویت ملی ایمانی و نقش مهم شاهنامه فردوسی در پیوند این دوسویه هویت این نتیجه حاصل شد که برای پیشرفت فرهنگی شهر و کشور توجه جدی تر به فردوسی و شاهنامه یکی از ضروریاتی است که متاسفانه در سال های اولیه پس از انقلاب شکوهمند اسلامی مغفول مانده بود.

قایمی خاطرنشان کرد: کارگروه حکیم طوس کوشید تا ضمن آگاه سازی و ایجاد دانش نسبت به این مسیله، با موانع موجود در این زمینه به شیوه درست و اصولی مقابله کند و ضمن فرهنگ سازی، در خصوص مسایل اجرایی، به نهادهای مسیول پیشنهادهای مفیدی ارایه کند؛ از این حیث مهمترین علت شکل گیری این کارگروه، پیوند دوسویه هویت تاریخی- فرهنگی و مذهبی مشهد و به فعلیت رساندن ظرفیت بالقوه فرهنگی شهر در این زمینه مهم و حیاتی بود.

وی در خصوص اهداف بلندمدت و کوتاه مدت تشکیل کارگروه حکیم طوس، اظهار کرد: مهمترین هدف کوتاه مدتی که در این کارگروه مورد توجه قرار گرفت رفع موانع موجود در مسایل اجرایی، علمی و فرهنگی مرتبط با فردوسی و توس، گسترش حوزه های عمرانی در شهر توس، پیوند گردشگری تاریخی و گردشگری مذهبی و تغییر رویکرد در دیدگاه خاص و عام نسبت به این مسیله بوده است.

عضو کارگروه حکیم طوس اضافه کرد: خوشبختانه ذهنیت ها در اهداف کوتاه مدت نسبت به جایگاه فردوسی و توس در مشهد به شدت تغییر کرد و نقش کارگروه حکیم طوس در اصلاح این دیدگاه غیرقابل انکار بوده است. ایجاد ساختارهایی برای بزرگداشت و تفهیم مفاخر فرهنگی شهر به ویژه حکیم طوس، تقویت فعالیت های فرهنگی و هنری مرتبط با فردوسی، شاهنامه، حماسه و رشد کیفی هنر حماسی در تولیدات فرهنگی کشور از دیگر اهداف کوتاه مدت و میان مدت شکل گیری این کارگروه بود.

وی با اشاره به اینکه تشکیل این کارگروه در دورنمای بلندمدت، شکل گیری بنیاد حکیم طوس پیش بینی شده بود، تاکید کرد: متاسفانه در طول 4 دهه گذشته هیچ بنیاد یا موسسه توانمندی که در عین استفاده از ظرفیت های مردم نهاد با ساختارهای دولتی و اجرایی کشور نیز ارتباط نیرومندی داشته باشد، شکل نگرفته است.

قایمی بیان کرد: طراحی چنین نهادی که در عین مبتنی بودن بر ظرفیت های بخش خصوصی از توانمندی های بخش دولتی نیز بهره ببرد، مهمترین هدف بلندمدت این کارگروه بوده است. همچنین شکل گیری چنین بنیادی ضمن تعمیق و تخصیص کیفی و کمی مطالعات و پژوهش ها در این حوزه و نیز مشورت دادن به نهادهای اجرایی و فرهنگی می تواند در همگرایی ظرفیت های کشوری، استانی و شهری به این مسیله مهم هویتی و ملی نقش موثری ایفا کند.

وی عنوان کرد: فعال شدن تولیدات هنری و فرهنگی، ایجاد نشر تخصصی نیرومند، شبکه سازی در میان هنرمندان، فرهیختگان، پژوهشگران و فعالان حوزه گردشگری از دیگر زمینه های فعالیت این بنیاد در آینده خواهد بود.

این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی در خصوص برنامه های کارگروه حکیم طوس برای سال 1403 افزود: مهمترین فعالیت کارگروه برای سال جاری برگزاری مراسم بزرگداشت فردوسی و طراحی همایش علمی فردوسی است که این کارگروه در طول 2 سال گذشته نقش اصلی را در این خصوص داشته است.

وی اضافه کرد: پیگیری مراحل تصویب بنیاد حکیم طوس، همکاری با موسسات مردم نهاد در زمینه فعالیت های فرهنگی و هنری در سال جاری، طراحی جشنواره نقالی، برگزاری جشنواره بازی های حماسی با همکاری دانشگاه فردوسی مشهد، مشارکت با دبیرخانه هنر حماسی حوزه هنری در جشنواره های هنر حماسی و در نهایت طراحی، ساختارسازی و ایجاد زمینه های لازم برای برگزاری همایش بین المللی شاهنامه در سال آینده از دیگر برنامه های این کارگروه در سال جاری خواهد بود.

سال آینده سویه فعالیت های علمی و فرهنگی حوزه فردوسی بین المللی می شود

قایمی تصریح کرد: با توجه به اینکه سال آینده چهارمین سال فعالیت و موسم به ثمر نشستن تلاش های این کارگروه است، تصمیم بر این بود که در سال آینده سویه فعالیت های علمی، فرهنگی و هنری در حوزه فردوسی نیز بین المللی شود و در این خصوص لازم است که فعالیت کارگروه صاحب ساختار و تشکیلاتی ویژه شود.

وی عنوان کرد: بنابراین پیگیری تشکیل بنیاد حکیم طوس با این هدف در سال جاری یکی از زمینه های مهم فعالیت کارگروه خواهد بود. انتشار آثار مرتبط با رویدادهای طراحی شده توسط کارگروه نیز بخشی دیگر از فعالیت کارگروه را در سال جاری تشکیل خواهد داد. طراحی، برنامه ریزی و نظارت بر اجرای برنامه های دهه حماسه ایران اسلامی که از 25 اردیبهشت ماه، روز بزرگداشت فردوسی و پاسداشت زبان فارسی، آغاز و تا روز سوم خردادماه ادامه خواهد داشت، نیز بخش دیگری از این فعالیت هاست.

عضو کارگروه حکیم طوس مطرح کرد: تصویب این دهه و تدارک برنامه های مرتبط با هویت ملی، شور و حماسه از مصوبات این کارگروه بوده است. علاوه بر این موارد نظارت و مشارکت در نامگذاری اماکن مرتبط با مفاهیم و یادواره های حماسی در مشهد به ویژه در شهر توس هم از برنامه های دیگری است که بخشی از فعالیت کارگروه را تشکیل می دهد.  

وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه آیا کارگروه فکری حکیم طوس در ساختار خود هسته های تخصصی در موضوعات مختلف دارد، اظهار کرد: کارگروه حکیم طوس از چندین هسته اجرایی و تخصصی تشکیل می شود که مدیر هر هسته با مجموعه ای از متخصصان و کارشناسان ذیل کمیته فعالیت خود برنامه های کارگروه را در طول سال، چه در سطح برنامه ریزی و چه در سطح پیگیری تحقق مصوبات، انجام می دهد.

قایمی گفت: مسیولیت کارگروه ارتباطات اجتماعی و رسانه بر عهده سازمان فرهنگی و اجتماعی و معاون اول شهردار مشهد است. ریاست کمیته فرهنگی بر عهده مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان است. مدیر کل حوزه هنری استان، ریاست کمیته هنری را بر عهده دارد. همچنین مدیر کل اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ریاست کمیته میراث فرهنگی و گردشگری را بر عهده دارد و یکی دیگر از هسته های کارگروه حکیم طوس، کمیته حقوقی است که ریاست آن بر عهده معاونت توسعه و مدیریت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان است

وی ادامه داد: بنده نیز به عنوان فردوسی شناس و عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، ریاست کمیته علمی و پژوهشی کارگروه را بر عهده دارم. علاوه بر این کمیته ها؛ ریاست و دبیر کارگروه، هماهنگی میان کمیته ها و نظارت اجرایی بر مصوبات کارگروه را نیز پیگیری می کنند.

این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی بیان کرد: در نهایت یکی از فعال ترین کمیته های کارگروه، کمیته عمرانی کارگروه فکری حکیم طوس است که مدیریت آن بر عهده مجید طهوریان عسگری، عضو شورای اسلامی مشهد است. با پیگیری و مداومت ایشان و با نقش محوری کارگروه، اقداماتی انجام شد که به شکل گیری کمیسیون ویژه ای در ساختار شورای اسلامی شهر مشهد به نام کمیسیون احیاء و آبادانی توس و تخصیص اعتبارات عمرانی از ناحیه این بخش به شهرداری منطقه 12 انجام شده که این امر باعث اجرای پروژه های عمرانی، فرهنگی و هنری، ساماندهی فضای متصل به آرامگاه فردوسی به مساحت پنج هکتار و طراحی و نصب یادمان های هنری برگرفته از داستان های شاهنامه و طراحی اتفاقات خجسته دیگری در آینده شاهد خواهیم بود.

پایان خبر زندگانی