سوریه و مصر غول های سریال سازی در کشور های عربی

آفتاب نیوز :

سریال های عربی که به «مسلسلات» مشهور هستند، در طول ماه رمضان هر شب به نمایش درمی آیند و قسمت پایانی شان نیز در عید فطر روی آنتن می رود. با اینکه سنت تماشای سریال های ماه رمضان در کشور های عربی به دهه 1990 برمی گردد، اما از سال 2000 با گسترش شبکه های ماهواره های عربی، تولید و پخش سریال های ماه رمضانی در کشور های عربی حسابی رونق گرفت.

ماه رمضان مهم ترین زمان برای تلویزیون های عربی است؛ به طوری که حتی می توان گفت خیلی از تلویزیون های عربی تمام تلاش سالانه شان را روی تولیدات مربوط به همین یک ماه متمرکز می کنند. بازیگران تلویزیونی بسیار مشهوری در جهان عرب وجود دارند که فقط در سریال های ماه رمضان بازی می کنند و همینطور نویسندگان و کارگردان هایی هستند که حرفه خاص و مشخص آن ها تولید برای همین ماه مبارک است. بعضی از سریال های عربی، 8 الی 12 سال است که به صورت دنباله دار هر سال درماه رمضان پخش می شوند. البته باید به این نکته توجه داشت که عمده تولیدات رمضانی تلویزیون های عربی مربوط به خاورمیانه می شود نه سایر کشور های عربی.

غیر از خاورمیانه، تونس، مراکش و الجزایر هم در این زمینه دستی بر آتش دارند، اما در همین خاورمیانه، حتی کشور های جنگ زده ای مثل یمن و فلسطین، سریال های متعددی برای ماه رمضان تولید می کنند. درحال حاضر غول سریال سازی خاورمیانه بین کشور های عربی، سوریه است. این صدرنشینی تابه حال عمدتا به مصر تعلق داشته و سوریه چند سالی است که با بسته شدن دست مجموعه سازان مصری و تقویت کار های خودشان به آن رسیده است. البته لبنان هم بسیاری از محصولاتش را به طور مشترک با سوریه تولید می کند، طوری که گاهی تقریبا مرز مشخصی بین محصولات سوریه و لبنان وجود ندارد. پس از آن مصر است که پرمخاطب ترین محصولات را درماه رمضان دارد.

سوریه و مصر کشور هایی هستند که در سینما هم سابقه ای قدیمی و درخشان دارند، اما کشور های عربی حوزه خلیج فارس عموما برای تولیدات شان لژیونر فنی و هنری استخدام می کنند. از طرفی بسیاری از تولیدات سوریه با سرمایه گذاری امیرنشین های امارات متحده عربی، خصوصا ابوظبی، جلوی دوربین می روند. در این میان کویت، سابقه طولانی تری در سریال سازی دارد و البته عراق هم مثل کویت، بی آنکه هر دو کیفیت تولیدات شان قابل مقایسه با مصر و سوریه باشد، سالانه ده ها سریال تلویزیونی تولید می کنند. عربستان هم اکثر تولیداتش را به پشتوانه شبکه تلویزیونی mbc عربی انجام می دهد.

دنیای عرب، صنعت تلویزیون قدرتمندی دارد. در سال های اخیر این تلویزیون ها تحولات چشمگیری داشتند و حتی بحران های اقتصادی و تحولات سیاسی که مهم ترین آن ها در طول سال 2011 در پی پس لرزه های اتفاقاتی تحت عنوان بهار عربی رخ داد، نتوانستند از این تحولات جلوگیری کنند. هر اتفاقی که افتاد، به جای تهدید این صنعت، برایش به فرصت تبدیل شد. بهار عربی در سال 2011 فرصت آزادی بیان در حوزه های سیاسی را برای مجموعه سازان مصری و تونسی فراهم کرد و موجب جذب مخاطبان بیشتر شد. از سوی دیگر، محبوبیت تلویزیون های وارداتی ایالات متحده، این صنعت عربی را به سمت رقابت با آثار خارجی و نتیجتا پیشرفت سوق داد. حتی محبوبیت سریال های ترکیه که پس از آمریکا دومین صنعت سریال سازی دنیا را دارد، باعث شد سوری ها از طریق دوبله این آثار، باقی اعراب را به لهجه خودشان عادت دهند و در ادامه بتوانند مخاطبان بیشتری را به سریال های خودشان جذب کنند.

تنها توجه به تحولات سیاسی اجتماعی جهان عرب در سال 2011 که به بهار عربی موسوم بود و می توانست صنعت سرگرمی را در هر منطقه ای از جهان زمینگیر کند، تا حد زیادی نشان داد که درام عربی با اتکا به سنت قصه گویی درماه رمضان که رسمی بسیار قدیمی است، چطور هر تهدیدی را به فرصت تبدیل می کند و چقدر نامیراست. براساس اعلام شرکت تحقیقات بازار Ipsos طی دو هفته اول ماه رمضان 2011، تعداد تلویزیون ها در خاورمیانه 30 درصد افزایش یافته بود و 100 سریال عربی از کانال های دولتی و خصوصی پخش می شد. در این دوره، رتبه بندی های تلویزیونی در شب بسیار بالا می ماند و هزینه تبلیغات به مدت 30 ثانیه در ساعات پیک مخاطب رمضانی، بسیار بیشتر از حد معمول بود.

طبق گفته مرکز تحقیقات عرب، مبلغی که در سال 2012 در تبلیغات تلویزیونی ماه رمضان صرف شد، از مجموع 1.98 میلیارد دلار برای کل بازار تبلیغات تلویزیونی عرب در سال پیش از آن، 420 میلیون دلار فراتر رفته بود و در همان سال 2012، یوتیوب یک کانال آنلاین جدید را اختصاص داد که ویژه برنامه های نمایش ماه رمضان بود.

پیشرفته ترین و بزرگ ترین صنعت سریال سازی اعراب، به طور سنتی متعلق به مصر، پرجمعیت ترین کشور منطقه بود. مصر این سلطه بر موقعیت خود را تا آغاز قرن جدید و وقتی که امثال سوریه و لبنان هژمونی اش را به چالش کشیدند، ادامه داد. در سوریه، برنامه سازان با ساخت مجموعه های خود مانند درام های تاریخی باب الحرا، نزار قبانی و البوازل، دوباره داستان های بلند و قدیمی را بازخوانی کردند و زیبایی شناسی تلویزیونی جدیدی را از سینما وام گرفتند. البته این مصر بود که همان ابتدا بزرگ ترین تحولات تلویزیونی را در منطقه آغاز کرد، ارزش های تولید را بالا برد و ستاره های سینمایی را در صنعت تلویزیون به خود جلب کرد و رویکرد سبکی سابق را از بین برد که سریال های پرتحرک و عامه پسند مصری به خاطر آن ها مشهور بودند.