۲۳ آبان در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری زندگانی تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری ها کشف ها و حتی زادروزها و درگذشت های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی گیرد. در این تقویم علم وقایع مهم مصادف با امروز 23 آبان  برابر با 13 نوامبر را ورق می زنیم.

***

ماهواره در مریخ

۱۳ نوامبر ۱۹۷۱ میلادی برابر با 23 آبان ۱۳۵۰ خورشیدی فضاپیمای رباتیک مارینر ۹ که ماه می همان سال از زمین سوی مریخ پرتاب شده بود مدار سیاره سرخ رسید و پس از قرار گرفتن در مدار این سیاره و چرخش به دور آن عکس های پرشماری از مریخ گرفت و به عنوان نخستین ماهواره ای شناخته شد که در مدار سیاره ای به غیر از زمین قرار گرفته است. عکس هایی که این کاوشگر گرفت حاصل نقشه برداری از ۷۰ درصد سطح مریخ بود. مارینر ۹ همچنین توانست جو نازک ابرها و مه های سیاره سرخ را همراه با شیمی سطح و تغییرات فصلی آن مطالعه کند.

آلن رکس سَندیج

۱۳ نوامبر ۲۰۱۰ میلادی برابر با 23 آبان ۱۳۸۹ خورشیدی آلن رکس سَندیج اخترشناس آمریکایی درگذشت. سال ۱۹۶۰ سندیج همراه با توماس آ. متیوز اولین منبع رادیویی شبه ستاره ای (اختروش) را کشف کرد. اختروش جرمی ستاره مانند و یک ساطع کننده قوی امواج رادیویی است. او همچنین اولین ارزش های ازنظر منطقی دقیقی را برای ثابت هابل و سن جهان تعیین کرد.

ادوارد دویسی

۱۳ نوامبر ۱۸۹۳ میلادی برابر با 23 آبان ۱۲۷۲ خورشیدی ادوارد دویسی شیمی دان و کاشف ویتامین کا به دنیا آمد و در سال ۱۹۴۳ برای جداسازی و سنتز این ویتامین همراه با هنریک کارل دام به طور اشتراکی جایزه نوبل  فیزیولوژی یا پزشکی را دریافت کرد. ویتامین کا ماده ای است که باعث لخته شدن خون می شود و در پزشکی و به خصوص در جراحی کاربرد دارد. دویسی در سال های ۱۹۳۶ و ۱۹۳۹ دو شکل از ویتامین (K۱ از دانه لوسرن و K۲ از پودر ماهی) را به شکل بلور خالص جدا کرد و پس از تعیین ساختار شیمیایی آنها این ویتامین را به شکل سنتزی تولید کرد.

هربرت یوجین آیوز

۱۳ نوامبر ۱۹۵۳ میلادی برابر با 23 آبان ۱۳۳۲ خورشیدی هربرت یوجین آیوز فیزیکدان آمریکایی و از توسعه دهندگان تلویزیون و دورنگار درگذشت. آیوز که برای شرکت ای تی اند تی و آزمایشگاه های بل کار می کرد در ۷ آوریل ۱۹۲۷ تلویزیون ۱۸۵ خطی از راه دور را به نمایش گذاشت و تصاویر ویدئویی زنده از هربرت هوور وزیر بازرگانی وقت را (که بعدها رییس جمهور آمریکا شد) از طریق یک ایستگاه آزمایشی در ویپانی نیوجرسی مخابره کرد و به خبرنگاران رسانه ها اجازه داد هوور را ببینند و با او ارتباط برقرار کنند. همچنین در سال ۱۹۳۰ سامانه دو طرفه تلویزیون-تلفن او با نام آیکُنوفن (تصویرصدا) به طور منظم در آزمایشی استفاده می شد. اما آیوز را بیشتر برای آزمایش آیوز-استیل ول می شناسند. هرچند او به عنوان معتبرترین مخالف نسبیت خاص در ایالات متحده بین اواخر دهه ۱۹۳۰ و اوایل دهه ۱۹۵۰ معرفی می شود اما در سال ۱۹۳۸ طی آزمایش آیوز-استیل ول تأیید مستقیمی برای اتساع زمان در نسبیت خاص ارائه کرد.