وجود ورزشگاه های بدون بهره وری نبود طرح های استاندارد است/ در طرح آمایش سرزمینی به دنبال شناسایی تعادل ها هستیم

دبیر سابق شورای راهبردی وزارت ورزش در گفت و گو با زندگانی:

رضا شجیع در گفت وگو با خبرنگار ورزشی خبرگزاری علم و فناوری زندگانی؛ در خصوص طرح آمایش سرزمین ورزشی اظهار کرد: طرح آمایش سرزمینی ورزش هیچگاه در کشور انجام نشده است، اینکه برخی عزیزان اصرار دارند بگویند این طرح ده سال پیش در وزارت ورزش و جوانان انجام شده اصلا چنین نیست، ما برای تدوین دقیق طرح آمایش سرزمینی به یکسری الزامات نیاز داشتیم که خوشبختانه با تلاش همکاران عزیز این وزارتخانه بویژه در استان های سراسر کشور این الزامات و پیش فرض ها فراهم شد و امروز ما شاهد استقرار پایگاه جامع اطلاعات مکانی ورزش کشور برای اولین بار در تاریخ ورزش هستیم.

وی افزود: در این پایگاه هم اکنون بیش از 98 هزار مکان و فضای ورزشی در قالب GIS (اطلاعات مکانی جغرافیایی) ثبت شده که در هر نقطه مکانی؛ کاربری مکان، مالک، سن سازه، مساحت مفید ورزشی وده ها اطلاعات مرتبط با هر مکان یا فضای ورزشی جمع آوری شده است. این داده ها بارها دقیق شده و هنوز هم در حال دقیق سازی داده های مکانی هستیم تا بتوانیم تحلیل های کامل تری را بر روی این داده های مکانی انجام دهیم.

مهم ترین موضوع شناسایی وجود یا عدم وجود تعادل اماکن و فضاهای ورزشی در پهنه سرزمینی است

وی افزود: نکته ای که باید توجه کنیم این است که این اتفاق دستاورد کوچکی نیست، ما دیگر در مورد یکسری آمار توصیفی بدون پشتوانه صحبت نمی کنیم، دقیقاً روی نقشه جغرافیایی و در هر لحظه به صورت برخط اطلاعات مربوط به اماکن وررشی در دسترس است و هم اکنون به تفکیک هر شهرستان، اطلاعات دقیق اماکن ورزشی وجود دارد. نکته دیگر اینکه این داده های مکانی فقط مربوط به وزارت ورزش و جوانان نیست، اطلاعات مربوط به سایر دستگاه های اجرایی و بخش خصوصی نیز إحصاء شده است که از منظر تشریح داشته های زیرساختی حوزه ورزش بسیار ارزشمند است. برای کسانی که با ادبیات آمایش سرزمینی و GIS آشنا هستند این نکته مشهود است که ما برای هر نقطه مکان به داده های X  و Y مکانی دسترسی داریم و این بدین معناست که دقت بالایی در خصوص این داده ها وجود دارد. اما مهمترین استفاده ما از این داده ها در طرح آمایش سرزمینی ورزش، شناسایی وجود یا عدم وجود تعادل اماکن و فضاهای ورزشی در پهنه سرزمینی است.

مهمترین دستاورد قرار دادن اطلاعات دقیق در اختیار مدیرانی استانی و شهرستانی، جهت دهی تلاش آیندگان برای حرکت در مدار عدالت محوری است

سرپرست سابق فدراسیون ورزش های دریایی و ساحلی درباره تحلیل استان ها تصریح کرد: در حال حاضر که فرایند تحلیل دو استان مازندران و قم انجام شده این یافته برای ما مشهود است که در برخی از پهنه های سرزمینی تعادل لازم در توسعه زیرساخت های ورزشی وجود ندارد. معنای این یافته چیست؟ این امر بدین معناست که در برخی مناطق، بیشتر از ظرفیت جمعیتی فضای ورزشی توسعه یافته است و در برخی مناطق، علی رغم وجود استعدادها و ظرفیت های انسانی، مکان ورزشی متناسب با جمعیت ایجاد نشده است.

وی تاکید کرد: پس ما در طرح آمایش سرزمینی در وهله اول به دنبال شناسایی تعادل ها هستیم و خوشبختانه الگوی پیشرفت ورزش که در شورای عالی ورزش و تربیت بدنی به تصویب رسیده به ما کمک کرد فرایند تحلیل را بر اساس این الگو پیش ببریم. در حال حاضر به دلیل برخورداری از این خزانه ارزشمند داده های مکانی، فرایند شناسایی تعادل ها در مناطق مختلف و به تفکیک هر شهرستان در حال انجام است که اطلاعات ذی­قیمت و دقیقی را در اختیار مدیرانی استانی و شهرستانی قرار می دهد و مهمترین دستاورد آن، جهت دهی تلاش آیندگان برای حرکت در مدار عدالت محوری خواهد بود. ضمن اینکه در این مسیر تمامی ظرفیت های جغرافیایی و همچنین داده های فرهنگی اجتماعی مناطق هم إحصاء شده که در مرحله طراحی سناریوهای توسعه بسیار یاریگر هستند.

باید با نگاه به آینده، بر روی برخی ورزش های دیگر هم سرمایه گذاری کنیم

شجیع در مورد ابعاد این طرح تصریح کرد: طرح آمایش ابعاد گسترده تری هم دارد؛ ما در همین فرایند به دلیل بررسی کامل سوابق ورزشی، مدال آوری، ظرفیت های انسانی و استعدادهای هر منطقه کشور این امکان را داریم که ورزش های اولویت دار هر منطقه را شناسایی و معرفی کنیم. از آنجا که این شناسایی باید بسیار دقیق و حساب شده باشد از سه مرجع برای تعیین ورزش های اولویت دار هر شهرستان استفاده کردیم: ادارات کل استانی، فدراسیون های ورزشی و رجوع به داده های مکانی.

وی افزود: در واقع زمانی که هر سه مرجع پاسخ یکسانی ارایه کنند، اولویت دار بودن آن ورزش در آن منطقه مورد تایید است و سیاستگذار آن را می پذیرد. اما این روش یک خلاء داشت که باید آن را تکمیل می کردیم. خلاء این بود که توجه صرف به ورزش های اولویت دار هر منطقه، صرفاً وضع موجود را تقویت می کند و این در حالی است که ما باید با نگاه به آینده، بر روی برخی ورزش های دیگر هم سرمایه گذاری کنیم. این چنین بود که سراغ مفهوم پیشرو و مترقی «ورزش های راهبردی» رفتیم.

با طرح ملی آمایش سرزمینی ورزش برخی منابع موجود و پنهان آشکار و فعال می شود

وی درباره ورزش های راهبردی گفت: ورزش های راهبردی ورزش هایی هستند که بر اساس یکسری شاخص ها برای کشور حائز اهمیت تلقی می شوند و از این رو باید بر روی آن ها در سراسر کشور سرمایه گذاری کنیم. خوشبختانه با مشارکت جمعی از نخبگان علمی و بر اساس یک فرایند روشمند، این ورزش ها هم شناسایی شدند و در حال تطبیق این ورزش ها با ورزش های اولویت دار هستیم. در همین راستا باید تأکید کنم در یافته هایمان در برخی مناطق به ورزش هایی برخورد کردیم که اولویت آن ها از چشم فدراسیون ها و ادارات کل استانی دور مانده، اما در داده های مکانی وجود زیرساخت مناسب در این مناطق تأیید شده است. اینجا اهمیت طرح ملی آمایش سرزمینی ورزش آشکار می شود که می توانیم برخی منابع موجود و پنهانمان را آشکار و فعال کنیم.

اگر برخی استاندارد ها رعایت می شد، امروز شاهد این حجم از ورزشگاه های بدون بهره وری در کشور نبودیم

این کارشناس ورزشی ادامه داد: اما در ادامه طرح آمایش نسبت به شناسایی پیشران های توسعه ورزش در هر استان اقدام می کردیم. تیم اجرایی طرح از ابتدا بر این نکته تأکید داشت که طراحی یک سناریوی مشترک توسعه ورزش برای تمامی استان های کشور امکان پذیر و کاربردی نیست و می تواند به انحراف در پیشبرد برنامه راهبردی منجر شود. از این رو در حال تلاش هستیم پیشران های توسعه ورزش هر استان به تفکیک ورزش بنیادین، ورزش تربیتی، ورزش همگانی و ورزش قهرمانی و حرفه ای را با کمک کارشناسان و نخبگان علمی هر استان تبیین و نمره گذاری کنیم تا سناریوهای توسعه ورزش به تفکیک مولفه های مذکور برای هر استان اختصاصی باشد و این هم یکی از دستاوردهای مهم طرح محسوب می شود.

شجیع خاطر نشان کرد: بدین معنا که ما برای هر استان بر اساس پیشران های توسعه سناریوهای آینده را در یک افق 20 ساله طراحی و به مدیران و دست اندرکاران استانی ارایه خواهیم کرد. اخرین و مهمترین گام در طرح آمایش سرزمینی، طراحی برنامه ساختاری و عملیاتی است. ما برای تحقق این گام به استانداردهای توسعه زیرساخت نیاز داشتیم که این استانداردها تا کنون در کشورمان طراحی و إحصا نشده بود. بنابراین با تشکیل یک تیم تحقیقاتی نسبت به تدوین این استانداردها اقدام شد. به عنوان مثال این استانداردها باید به این سئوال پاسخ دهد که ما به ازای هر چند نفر جمعیت به یک استخر استاندارد نیاز داریم و یا اینکه به ازای هر چند نفر باید یک متر پیاده راه ساخته شود و یا به عنوان مثال به ازای هر چند نفر نیازمند یک استادیوم مثلاً 5 هزار نفره هستیم. معتقدم اگر این استانداردها ده ها سال پیش طراحی شده بودند، امروز شاهد خیل عظیم ورزشگاه های بدون بهره وری در سطح کشور نبودیم. 

برای 30 رشته ورزشی اولویت دار، برش آمایشی به تفکیک شهرستان ارائه شده است

او خاطرنشان کرد: به هر تربیت این استاندارد ها به انضمام تعاریف اختصاصی طراحی شده اند و اکنون در مرحله اخذ نظارت کارشناسی هستیم. در نهایت با توجه به اینکه شعاع پهنه های دارای جمعیت و بدون زیرساخت در مناطق مختلف کشور إحصاء شده است، در پایان به این سئوال هم پاسخ خواهیم داد که برای رفع بی تعادلی در توسعه زیرساختی ورزش کشور، چه مکانی، برای چه رشته ای و در چه شعاع از پهنه جغرافیایی می تواند ساخته شود.

شجیع تصریح کرد: امری که سیاستگذار را در تصمیم گیری بسیار راحت خواهد کرد. آخرین وضعیت طرح این است که تدقیق داده های مکانی 21 استان به پایان رسیده و در حال ورود آن ها به فرایند تحلیل هستیم، ضمن اینکه خبر بسیار خوبی هم وجود دارد و اینکه برای حدود 30 رشته ورزشی اولویت دار، برش آمایشی به تفکیک شهرستان ارائه شده که در پایان طرح و پس از اتمام به فدراسیون ها ارایه خواهد شد. در پایان با نگاه علمی و دقیقی که در وزیر محترم ورزش و جوانان وجود دارد، امیدوارم شاهد تدوین طرحی ماندگار و تحولی برای ورزش کشور باشیم. طرحی که بیش از 50 ماه از تصویب آن می گذرد و این در حالی است که فرایند اجرایی تدوین آن پنج ماه است که آغاز شده و در این مدت شاهد پیشرفت های چشمگیری بودیم که جامعه ورزش به زودی از این دستاوردها مطلع خواهد شد.