مستی چه حالتی است

مستی حالتی پیچیده است که در آن ادراک، هوشیاری و رفتار فرد تحت تأثیر مصرف موادی قرار می گیرد که عملکرد سیستم عصبی مرکزی را تغییر می دهند، نه فقط الکل. این حالت می تواند از سرخوشی ملایم تا اختلال شدید جسمی و روانی متغیر باشد و پیامدهای گسترده ای بر سلامت، روان، روابط اجتماعی و جنبه های قانونی زندگی فرد و جامعه بگذارد.

فهم کامل مستی فراتر از یک تعریف ساده است. این حالتی است که ریشه های عمیقی در بیولوژی بدن و مغز دارد، جنبه های روانشناختی منحصر به فردی را در هر فرد پدیدار می سازد، و در بستر فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و قانونی هر جامعه، معانی و پیامدهای متفاوتی پیدا می کند. شناخت دقیق مستی به معنای درک مکانیزم های فیزیولوژیکی آن، مراحل پیشرفت علائم، و همچنین آشنایی با انواع واکنش های روانی و پیامدهای کوتاه مدت و بلندمدت بر سلامت جسم و روان است. علاوه بر این، ابعاد قانونی و مذهبی مستی نیز از جمله مسائل مهمی هستند که آگاهی از آن ها برای هر فرد ضروری است.

مبانی علمی و فیزیولوژیکی مستی

مستی را می توان به عنوان سندرمی تعریف کرد که با مجموعه ای از تغییرات فیزیکی، شناختی و عاطفی مشخص می شود. عامل اصلی این حالت در بسیاری از موارد اتانول (الکل اتیلیک) است که در نوشیدنی های الکلی یافت می شود. اما باید توجه داشت که تنها الکل نیست که می تواند حالت مستی را پدید آورد؛ برخی داروهای سیستم اعصاب مرکزی مانند بنزودیازپین ها (مانند آلپرازولام یا دیازپام)، زولپیدم و حتی برخی مواد روان گردان مانند اکستازی نیز قادر به ایجاد تغییرات مشابه در هوشیاری و رفتار هستند که می توان آن ها را در دسته حالات مستی قرار داد.

فرآیند جذب الکل در بدن و تأثیر آن بر مغز

مسیر ورود الکل به بدن بسیار سریع است. لحظه ای که الکل وارد دهان می شود، بخشی از آن از طریق رگ های خونی کوچک زیر زبان و در دهان وارد جریان خون می شود. این فرآیند با سرعت ادامه پیدا می کند، به طوری که تا ۲۰ درصد از الکل مصرفی از طریق معده و بقیه آن از طریق روده کوچک جذب خون می شود. سرعت این جذب تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد؛ برای مثال، اگر معده فرد خالی باشد، الکل با سرعت بسیار بیشتری وارد جریان خون می شود. این ورود سریع به معنای رسیدن الکل به مغز در کمتر از ۵ تا ۱۰ دقیقه است و فرد می تواند اثرات اولیه آن را به سرعت احساس کند.

پس از ورود به جریان خون، الکل به سرعت در سراسر بدن پخش می شود و تأثیرات خود را بر سیستم عصبی مرکزی اعمال می کند. یکی از نخستین تأثیرات آن، گشاد شدن رگ های خونی است که می تواند منجر به برافروختگی صورت، احساس گرما و در نهایت کاهش دمای کلی بدن و افت فشار خون شود.

مغز، به عنوان مرکز کنترل بدن، به شدت تحت تأثیر الکل قرار می گیرد. الکل در مسیرهای ارتباطی مغز تداخل ایجاد کرده و نحوه پردازش اطلاعات را مختل می کند. این تداخل به ویژه در قشر پیش پیشانی مغز، که مسئول قضاوت، تصمیم گیری، کنترل تکانه و برنامه ریزی است، آشکار می شود. با کاهش فعالیت این بخش، فرد ممکن است قضاوت های نادرستی انجام دهد یا رفتارهایی از خود نشان دهد که در حالت عادی از او سر نمی زند.

در مراحل اولیه، الکل ترشح دوپامین و سروتونین را تحریک می کند. این نوروترانسمیترها که به هورمون های احساس خوب معروفند، باعث ایجاد حس سرخوشی، شادی و افزایش اعتماد به نفس در فرد می شوند. اما این حالت خوشایند موقتی است. با افزایش غلظت الکل در خون، اثرات سرکوب کنندگی آن بر سیستم عصبی مرکزی غالب می شود. الکل با تداخل در عملکرد نوروترانسمیترهایی مانند گابا (GABA) که آرام بخش است و گلوتامات که تحریک کننده است، باعث کاهش فعالیت کلی مغز می شود. این تأثیرات منجر به علائمی مانند لکنت زبان، از دست دادن هماهنگی حرکتی، تاری دید، اختلال در تعادل و سرگیجه می شود.

عوامل مؤثر بر شدت و سرعت مستی

شدت و سرعت تأثیر الکل در افراد مختلف و حتی در یک فرد در زمان های متفاوت، یکسان نیست. عوامل متعددی در این زمینه نقش دارند:

* میزان و سرعت مصرف: هرچه فرد الکل بیشتری را در مدت زمان کوتاه تری مصرف کند، غلظت الکل در خون او سریع تر افزایش می یابد و مستی شدیدتری را تجربه خواهد کرد.
* وزن بدن: افراد با وزن بیشتر، معمولاً درصد آب بیشتری در بدن دارند و الکل در حجم مایعات بیشتری رقیق می شود، که می تواند منجر به غلظت کمتر الکل در خون شود.
* جنسیت: زنان به دلیل داشتن آب کمتر در بدن و متابولیسم متفاوت الکل، معمولاً با مصرف مقدار کمتری الکل، مستی شدیدتری را نسبت به مردان تجربه می کنند.
* متابولیسم فردی: آنزیم های کبدی که الکل را متابولیزه می کنند، در افراد مختلف متفاوت عمل می کنند.
* وجود غذا در معده: مصرف الکل همراه با غذا، به ویژه غذاهای چرب، سرعت جذب الکل را کاهش می دهد.
* نوع الکل: نوشیدنی هایی با درصد الکل بالاتر یا آن هایی که سریع تر نوشیده می شوند، تأثیر سریع تری دارند.
* ژنتیک: برخی تفاوت های ژنتیکی می توانند بر سرعت متابولیسم الکل و واکنش بدن به آن تأثیر بگذارند.
* داروهای همزمان: مصرف همزمان برخی داروها می تواند تأثیر الکل را تشدید کند یا عوارض جانبی خطرناکی به دنبال داشته باشد.

مراحل مستی؛ از سرخوشی تا کما و مرگ

مستی یک طیف از حالات است که با افزایش غلظت الکل در خون (Blood Alcohol Concentration یا BAC) پیشرفت می کند. این مراحل به طور معمول با علائم جسمی و روانی مشخصی همراه هستند:

۱. مرحله سرخوشی (نشاط آور) (۰.۰۳-۰.۱۲% BAC)

در این مرحله، فرد معمولاً احساس نشاط و خوشایندی را تجربه می کند. اعتماد به نفس او افزایش می یابد و پرحرف تر و اجتماعی تر می شود. ممکن است گونه هایش برافروخته شود و حس گرما کند. قضاوت او تا حدودی مختل می شود و دقتش در انجام کارهای ظریف کاهش می یابد. در این حالت، فرد ممکن است جملاتی را بر زبان آورد که در شرایط عادی از گفتن آن ها پرهیز می کند، اما هنوز توانایی نسبی برای کنترل خود را حفظ کرده است.

۲. مرحله برانگیختگی (نیم مستی/تَردَماغی) (۰.۰۹-۰.۲۵% BAC)

با پیشرفت مستی، فرد وارد مرحله برانگیختگی می شود. خواب آلودگی به سراغ او می آید و در درک موضوعات پیچیده یا به خاطر آوردن اتفاقات اخیر دچار مشکل می شود. واکنش های او در برابر محرک های بیرونی کندتر شده و هماهنگی حرکات بدنش کاهش می یابد. تکلم فرد ممکن است دچار اختلال شده و حس چشایی و شنوایی او نیز کاهش یابد.

۳. مرحله مستی کامل (سرگشتگی/سیاه مستی) (۰.۱۸-۰.۳۰% BAC)

این مرحله با گیجی و سرگشتگی شدید همراه است. فرد ممکن است نداند کجاست یا چه کاری انجام می دهد. سرگیجه و تلوتلو خوردن به وضوح دیده می شود. احساسات او شدیدتر و غیرقابل پیش بینی تر می شوند؛ ممکن است به شدت خشن یا به شدت مهربان شود. خواب آلودگی افزایش یافته و احساس درد کاهش می یابد. ناهماهنگی حرکات به حدی است که قادر به گرفتن اشیاء یا انجام کارهای ساده نیست.

۴. مرحله بهت (۰.۲۵-۰.۴۰% BAC)

در این مرحله، توانایی فرد برای حرکت به شدت کاهش می یابد و حتی ممکن است قادر به نشستن یا ایستادن نباشد. او به محرک ها واکنش کمی نشان می دهد یا اصلاً واکنشی ندارد. استفراغ و تهوع در این مرحله رایج است و خطر بی هوشی وجود دارد. این مرحله نشان دهنده مسمومیت جدی با الکل است.

۵. مرحله کما (۰.۳۵-۰.۵۰% BAC)

فرد در این مرحله کاملاً بی هوش می شود. دمای بدن به شدت کاهش می یابد و فرد احساس سرمای شدیدی می کند. تنفس آهسته و کم عمق می شود و ضربان قلب نیز کاهش چشمگیری پیدا می کند. در این حالت، خطر مرگ ناشی از نارسایی تنفسی یا قلبی بسیار بالاست.

۶. مرحله مرگ (بیش از ۰.۵۰% BAC)

غلظت الکل در خون بیش از ۰.۵۰ درصد می تواند منجر به مسمومیت شدید الکلی و در نهایت ایست قلبی و تنفسی شود که پیامد آن مرگ است. این مراحل نشان می دهند که مصرف بی رویه الکل تا چه اندازه می تواند خطرناک باشد و زندگی فرد را در معرض جدی ترین تهدیدها قرار دهد.

مصرف الکل نه تنها بر هوشیاری و رفتار فرد تأثیر می گذارد، بلکه می تواند موجب تغییرات عمده در فیزیولوژی بدن و در نهایت زندگی او شود. این تغییرات از سرخوشی اولیه تا مراحل خطرناک بی هوشی و مرگ، به وضوح نشان دهنده قدرت و تأثیرات مخرب الکل بر سلامت انسان است.

ابعاد روانشناختی مستی: شخصیت های مختلف در حالت مستی

یکی از جنبه های جذاب و در عین حال پیچیده مستی، تنوع واکنش های روانشناختی و رفتاری در افراد مختلف است. هر فرد هنگام مستی ممکن است شخصیت متفاوتی از خود نشان دهد که ترکیبی از ژنتیک، شخصیت پایه، تجربیات گذشته و شرایط روانی او در آن لحظه است. الکل با تأثیر بر قشر پیش پیشانی مغز، که مرکز قضاوت و کنترل اجتماعی است، باعث می شود فرد ملاحظات معمول را کنار بگذارد و جنبه های پنهان شخصیتش آشکار شود. این تأثیرات منجر به بروز انواع شخصیت های مست می شود:

۱. مست شاد (The Happy Drunk)

این یکی از رایج ترین انواع مستی است که بسیاری از افراد در مراحل اولیه مصرف الکل آن را تجربه می کنند. فرد به دلیل ترشح دوپامین و سروتونین، احساس سرخوشی و نشاط می کند. اضطراب او کاهش می یابد، پرحرف تر و اجتماعی تر می شود و ممکن است به رقص و پایکوبی بپردازد. در این حالت، او دنیا را با رنگ های روشن تری می بیند و تمایل به لذت بردن از لحظه حال دارد.

۲. مست خشمگین (The Angry Drunk)

برخی افراد پس از مصرف الکل، به جای سرخوشی، خشم و تحریک پذیری شدیدی را تجربه می کنند. کوچکترین محرکی می تواند آن ها را به سمت پرخاشگری، دعوا و حتی کتک کاری سوق دهد. این افراد ممکن است در حالت عادی آرام و صبور باشند، اما الکل پرده ای از خشم پنهان را کنار می زند. تحقیقات نشان می دهد افرادی که بیشتر روی زمان حال تمرکز دارند و کمتر به پیامدهای آینده می اندیشند، بیشتر در معرض تجربه این نوع مستی هستند.

۳. مست مهربان (The Loving Drunk)

تعدادی از افراد با نوشیدن الکل، احساسات عمیق تری از مهربانی و صمیمیت را ابراز می کنند. خجالت و شرم معمول آن ها کاهش می یابد و به راحتی عشق و محبت خود را به دیگران نشان می دهند. این افراد ممکن است در حالت عادی کمی گوشه گیر باشند، اما در مستی به فردی دلسوز و دوست داشتنی تبدیل می شوند که به دنبال ایجاد ارتباط عمیق تر با اطرافیان هستند.

۴. مست لاابالی (The Reckless/Indecent Drunk)

این افراد در اوج مستی رفتارهای غیرعادی، شرم آور یا حتی بی مبالات از خود بروز می دهند. آن ها ممکن است با قاطعیت ادعا کنند که مست نیستند، در حالی که اعمالشان نشان دهنده خلاف آن است. این رفتارها اغلب باعث خجالت اطرافیان در لحظه و پشیمانی خود فرد پس از بهبودی می شود. تکرار این نوع مستی می تواند به روابط فرد با دیگران آسیب جدی وارد کند.

۵. مست بی پروا (The Adventurous Drunk)

این دسته از افراد هنگام مستی کارهای خطرناک و هیجان انگیزی انجام می دهند که در حالت عادی هرگز جرات آن را ندارند. الکل با کاهش حس احتیاط و ترس، آن ها را به سمت انجام اعمال پرخطر سوق می دهد؛ از رانندگی با سرعت بالا و بی احتیاطی گرفته تا انجام خریدهای غیرمنطقی یا بالا رفتن از مکان های مرتفع. حس ماجراجویی کاذب آن ها را به سمت موقعیت های پرمخاطره می کشاند.

۶. مست مخفی (The Functional/Resistant Drunk)

برخی افراد توانایی بالایی در کنترل ظاهری رفتار خود حتی پس از مصرف مقادیر قابل توجهی الکل دارند. آن ها ممکن است به نظر نرسند که مست هستند، که بخشی از آن می تواند به تفاوت های ژنتیکی در متابولیسم الکل بازگردد. اما این مقاومت بالا می تواند خطرناک باشد، زیرا فرد را تشویق می کند تا برای رسیدن به همان حس سرخوشی که دیگران زودتر تجربه می کنند، الکل بیشتری مصرف کند، که در نهایت به بدن او آسیب جدی تری وارد می کند.

۷. مست فراموشکار (The Forgetful Drunk/Blackout)

این نوع مستی، به ویژه زمانی که فرد در مدت زمان کوتاهی مقدار زیادی الکل مصرف می کند، اتفاق می افتد. فرد ممکن است در طول مستی کارهای متفاوتی انجام دهد یا مکالمات زیادی داشته باشد، اما روز بعد هیچ یک از آن اتفاقات را به یاد نمی آورد. این «سیاه مستی» یا «Blackout» نشانه ای جدی از مصرف بیش از حد و خطرناک الکل است و تکرار آن می تواند هشداردهنده برای بروز وابستگی به الکل باشد.

درک این تنوع در واکنش ها نشان می دهد که مستی یک تجربه یکسان برای همه نیست و پیامدهای آن می تواند به طرز پیچیده ای با شخصیت و وضعیت روانی فرد در هم تنیده باشد.

پیامدهای گسترده مستی: از عوارض سلامت تا خطرات اجتماعی

مصرف الکل و حالت مستی، پیامدهای بسیار گسترده ای بر سلامت جسمی و روانی، و همچنین بر ابعاد اجتماعی زندگی فرد می گذارد. این عوارض می توانند از ناملایمات کوتاه مدت تا آسیب های دائمی و تهدیدکننده حیات متغیر باشند.

عوارض کوتاه مدت بر بدن و رفتار

هنگامی که فرد در حالت مستی قرار می گیرد، بدن و رفتارش دستخوش تغییرات فوری می شود:

* افزایش ضربان قلب و فشار خون: قلب برای پمپاژ خون سخت تر کار می کند.
* تهوع و استفراغ: به دلیل تحریک سیستم گوارش و تلاش بدن برای دفع سموم.
* سرگیجه و عدم تعادل: الکل بر عملکرد مخچه تأثیر می گذارد که مسئول هماهنگی و تعادل است. فرد ممکن است تلوتلو بخورد و زمین بخورد.
* خستگی و اضطراب: با از بین رفتن اثرات اولیه سرخوشی، فرد ممکن است دچار خستگی شدید و اضطراب (خماری) شود.
* کاهش کنترل رفتاری: توانایی قضاوت و تصمیم گیری به شدت مختل می شود. این امر می تواند به رفتارهای پرخطر مانند رانندگی در مستی، بزهکاری، یا تصمیمات عجولانه و پشیمان کننده منجر شود.
* لکنت زبان، تاری دید و محدودیت میدان دید: ارتباطات عصبی در مغز مختل شده و توانایی صحبت کردن، دیدن و شنیدن به درستی کاهش می یابد. فرد ممکن است تنها به آنچه نزدیک اوست توجه کند و میدان دیدش محدود شود.
* دهیدراسیون (دفع آب بدن): الکل یک ادرارآور است و باعث از دست رفتن مایعات حیاتی بدن، تشنگی شدید و افزایش نیاز به ادرار می شود.

عوارض درازمدت و جدی مصرف الکل بر سلامت

مصرف مزمن و بیش از حد الکل می تواند آسیب های جبران ناپذیری به تقریباً تمام اندام ها و سیستم های بدن وارد کند:

۱. دستگاه گوارش

مصرف طولانی مدت الکل با افزایش فعالیت غیرعادی آنزیم های گوارشی در لوزالمعده همراه است که می تواند منجر به التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) شود. این التهاب نه تنها دردناک است، بلکه می تواند به مشکلات جدی تری در آینده منجر شود. همچنین، الکل به بافت های مری و معده آسیب می رساند، خطر التهاب، زخم معده، بواسیر (به دلیل کم آبی و یبوست) و سوءتغذیه را افزایش می دهد، زیرا جذب مواد مغذی را مختل می کند. خطر ابتلا به سرطان های دهان، گلو، مری، و روده بزرگ در مصرف کنندگان مزمن الکل به طور چشمگیری افزایش می یابد، به ویژه اگر همراه با استعمال دخانیات باشد.

۲. کبد

کبد وظیفه تجزیه و دفع سموم از بدن را بر عهده دارد و الکل یکی از این سموم است. مصرف بیش از حد الکل، این فرآیند حیاتی را مختل کرده و منجر به التهاب کبد، کبد چرب، هپاتیت الکلی و در نهایت سیروز کبدی می شود. سیروز به معنای جایگزینی بافت های سالم کبد با بافت های اسکار و فیبروز است که عملکرد کبد را به تدریج از بین می برد. نارسایی کبدی که در نتیجه تجمع مواد سمی در بدن اتفاق می افتد، یک وضعیت تهدیدکننده حیات است. لازم به ذکر است که زنان به دلیل جذب بیشتر الکل و سرعت کمتر در تجزیه آن، آسیب پذیری بیشتری در برابر بیماری های کبدی ناشی از الکل دارند.

۳. قند خون

الکل می تواند تعادل قند خون را به هم بزند. این ماده بر عملکرد لوزالمعده که مسئول تولید انسولین است، تأثیر می گذارد و می تواند منجر به افت قند خون (هیپوگلیسمی) یا در برخی موارد افزایش بیش از حد آن (هیپرگلیسمی) شود. این نوسانات برای افراد مبتلا به دیابت یا کسانی که مستعد هیپوگلیسمی هستند، بسیار خطرناک است.

۴. سیستم عصبی مرکزی و مغز

الکل یک سرکوب کننده سیستم عصبی مرکزی است. مصرف طولانی مدت آن می تواند به آسیب های دائمی مغز (آتروفی مغزی)، مشکلات جدی در حافظه (به ویژه حافظه بلندمدت)، کاهش تمرکز، ناتوانی در قضاوت منطقی و نوروپاتی (آسیب به اعصاب محیطی که منجر به بی حسی یا مورمور شدن دست و پا می شود) منجر شود. سندرم ورنیکه-کورساکوف، که ترکیبی از اختلالات عصبی شدید شامل گیجی، مشکلات هماهنگی و از دست دادن حافظه است، نمونه ای از آسیب های مغزی ناشی از کمبود تیامین (ویتامین B1) در افراد الکلی است. لوب پیشانی مغز، مسئول کنترل هیجانات، حافظه کوتاه مدت و قضاوت، به شدت تحت تأثیر قرار می گیرد.

۵. سیستم گردش خون

مصرف مزمن الکل خطر ابتلا به فشار خون بالا، ضربان نامنظم قلب (آریتمی)، کاردیومیوپاتی (ضعف عضله قلب)، سکته مغزی و حمله قلبی را افزایش می دهد. همچنین، الکل می تواند باعث کم خونی شود، زیرا در جذب ویتامین ها و مواد مغذی مورد نیاز برای تولید گلبول های قرمز سالم اختلال ایجاد می کند.

۶. سلامت جنسی و باروری

مصرف مکرر الکل در مردان می تواند منجر به اختلال نعوظ و کاهش میل جنسی شود. در زنان نیز می تواند باعث نامنظم شدن یا توقف قاعدگی و ناباروری شود. نوشیدن الکل در دوران بارداری خطرات جدی مانند سقط جنین، زایمان زودرس، تولد نوزاد مرده و سندرم جنینی الکل (FASD) را به دنبال دارد. نوزادان مبتلا به FASD ممکن است دارای ناهنجاری های فیزیکی، مشکلات یادگیری، اختلالات رفتاری و عاطفی باشند.

۷. سیستم عضلانی-اسکلتی

الکل می تواند به ضعف و تحلیل استخوان ها (پوکی استخوان) منجر شود، که خطر شکستگی را افزایش می دهد. همچنین، مصرف بیش از حد الکل می تواند باعث ضعف و گرفتگی دردناک عضلانی (میوپاتی الکلی) شود که در نهایت به آتروفی (تحلیل رفتن) عضلات منجر می شود.

۸. سیستم ایمنی

مصرف مزمن الکل سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند و فرد را در برابر عفونت ها مانند ذات الریه (التهاب ریه ها) و سل آسیب پذیرتر می سازد. علاوه بر این، ضعف سیستم ایمنی و آسیب های سلولی ناشی از الکل، خطر ابتلا به انواع سرطان ها از جمله سرطان دهان، گلو، مری، کبد، پستان و روده بزرگ را افزایش می دهد.

وابستگی (اعتیاد) به الکل و علائم ترک آن

مصرف مکرر الکل به مرور زمان می تواند به وابستگی جسمانی و روانی منجر شود. این وابستگی، که به آن اعتیاد به الکل نیز می گویند، به حالتی گفته می شود که فرد برای عملکرد طبیعی خود به الکل نیاز پیدا می کند و قطع مصرف آن می تواند بسیار دشوار و حتی خطرناک باشد. علائم ترک الکل، که به دنبال کاهش یا قطع ناگهانی مصرف در فرد وابسته بروز می کنند، می توانند شامل موارد زیر باشند:

* اضطراب و بی قراری
* عصبانیت و تحریک پذیری
* حالت تهوع و استفراغ
* رعشه و لرزش دست ها
* افزایش ضربان قلب و فشار خون بالا
* تعریق شدید
* سردرد و بی خوابی
* در موارد شدیدتر: تشنج، توهم و هذیان (دلیریوم ترمنس)

ترک الکل باید تحت نظارت پزشکی و با کمک مشاوران متخصص انجام شود، زیرا علائم ترک می توانند جدی و تهدیدکننده حیات باشند. برنامه های سم زدایی و توانبخشی می توانند به فرد کمک کنند تا به طور ایمن از وابستگی به الکل رها شود.

مستی در آیین، قانون و جامعه

مستی، علاوه بر ابعاد پزشکی و روانشناختی، از دیرباز در فرهنگ، ادیان و قوانین جوامع مختلف نیز جایگاه و تعاریف خاص خود را داشته است. این ابعاد تأثیرات عمیقی بر نگرش افراد و اجتماع نسبت به مصرف مواد مست کننده می گذارند.

مستی در دیدگاه ادیان مختلف

ادیان الهی، غالباً رهنمودهای روشنی در خصوص مصرف مواد مست کننده ارائه داده اند که هدفشان حفظ سلامت جسم و روح پیروان و انسجام اجتماعی است:

۱. اسلام

در اسلام، مصرف هرگونه مسکر (ماده ای که باعث مستی می شود) به طور قطعی حرام و مستی گناه کبیره شمرده می شود. آیات قرآن کریم و احادیث پیامبر اسلام (ص) و ائمه معصومین (ع) به شدت از مسکرات نهی کرده اند. در قرآن، اگرچه به منافع موقتی شراب اشاره شده، اما مضرات آن به مراتب بیشتر دانسته شده و نمازگزاردن در حالت مستی منع گردیده است. مجازات (حد شرعی) برای مصرف کننده مسکرات، هشتاد ضربه تازیانه است و در صورت تکرار برای بار چهارم، مجازات قتل در نظر گرفته شده است. این تأکید شدید، نشان دهنده اهمیت حفظ عقل و هوشیاری در اسلام است.

۲. یهودیت

در دین یهود نیز، اگرچه مصرف محدود شراب در برخی مناسک مذهبی (مانند مراسم «کیدوش») مجاز است، اما مستی و بی بندوباری ناشی از آن به شدت نهی شده است. متون مقدس یهودی، از جمله تلمود، هشدارهای صریحی در مورد خطرات مستی و تأثیرات مخرب آن بر قضاوت و رفتار اخلاقی فرد داده اند.

۳. مسیحیت

در مسیحیت، دیدگاه ها کمی متفاوت تر است. شراب در برخی روایات انجیل، به عنوان هدیه ای الهی و مایه ای برای شادی در نظر گرفته شده است (مانند معجزه تبدیل آب به شراب توسط عیسی مسیح). با این حال، مستی افراطی و بی رویه به شدت مورد سرزنش قرار گرفته و گناه محسوب می شود. در بخش هایی از انجیل، از معاشرت با افراد مست نهی شده و به مؤمنان توصیه شده است که در عفت و خویشتن داری زندگی کنند و خود را به شراب خواری نسپارند، چرا که در نهایت «مثل مار سمی تو را نیش خواهد زد».

دیدگاه حقوقی و قوانین مرتبط (با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران)

قوانین هر کشور، متناسب با فرهنگ و ارزش های جامعه، رویکرد متفاوتی نسبت به مستی و مصرف مسکرات دارند. در جمهوری اسلامی ایران، که قوانین آن برگرفته از فقه اسلامی است، مقررات خاص و سختگیرانه ای در این زمینه وجود دارد:

* مجازات مصرف مسکرات: مطابق قوانین ایران، مصرف مسکرات برای مسلمانان، مجازات حد شرعی دارد که همان ۸۰ ضربه تازیانه است. این مجازات در صورتی اعمال می شود که فرد بالغ، عاقل، مختار و آگاه به مسکر بودن ماده مصرفی و حرام بودن آن باشد.
* شرایط اعمال مجازات: حکم حد با دو بار اقرار خود فرد یا شهادت دو مرد عادل قابل اجراست. اگر فرد قبل از اثبات جرم توبه کند، مجازات ساقط می شود.
* عدم اعتبار اقرار در حالت مستی: در برخی جرائم سنگین مانند قتل نفس، اقرار فرد در حالت مستی پذیرفته نیست، زیرا عقل و هوشیاری از شروط اصلی اعتبار اقرار محسوب می شود.
* وضعیت غیرمسلمانان: برای افراد غیرمسلمان، مجازات حد تنها در صورت تظاهر به مصرف مسکر در انظار عمومی اعمال می شود.
* پیامدهای قانونی دیگر: رانندگی در حالت مستی، علاوه بر مجازات مصرف، می تواند جرائم و مجازات های سنگینی مانند حبس، جزای نقدی و ابطال گواهینامه را به دنبال داشته باشد.

ابعاد اجتماعی مستی

مستی تنها یک مسئله فردی نیست، بلکه پیامدهای گسترده ای بر جامعه و روابط انسانی دارد:

* ارتباط با بزهکاری و جرایم: مستی یکی از عوامل مهم در افزایش نرخ بزهکاری، نزاع و خشونت های اجتماعی است. الکل با کاهش کنترل رفتاری و افزایش تحریک پذیری، می تواند افراد را به ارتکاب جرائمی سوق دهد که در حالت عادی از آن پرهیز می کنند.
* تأثیر بر روابط خانوادگی: مصرف الکل و مستی می تواند به روابط خانوادگی آسیب جدی برساند. خشونت های خانگی، طلاق، بی توجهی به فرزندان و مشکلات مالی از جمله پیامدهای آن است که می تواند بنیان خانواده را متزلزل کند.
* تأثیر بر شغل و تحصیل: کاهش تمرکز، افت عملکرد، غیبت از کار یا تحصیل و تصمیمات نادرست ناشی از مصرف الکل، می تواند به از دست دادن شغل و شکست های تحصیلی منجر شود.
* حوادث و سوانح: رانندگی در مستی یکی از دلایل اصلی تصادفات مرگبار و مجروحیت های شدید است. علاوه بر آن، حوادث دیگری مانند غرق شدن، سقوط از ارتفاع و سوختگی نیز در حالت مستی افزایش می یابند.
* افزایش هزینه های بهداشتی و درمانی: درمان بیماری های ناشی از مصرف الکل و همچنین رسیدگی به مصدومان حوادث مربوط به مستی، بار سنگینی بر دوش سیستم بهداشت و درمان جامعه می گذارد.

نتیجه گیری

مستی حالتی چندوجهی و پیچیده است که فراتر از یک تغییر ساده در هوشیاری قرار می گیرد. این حالت نه تنها بر فیزیولوژی بدن و مغز تأثیرات عمیقی می گذارد و سلامت فرد را در کوتاه مدت و بلندمدت به خطر می اندازد، بلکه ابعاد روانشناختی، اجتماعی، قانونی و مذهبی گسترده ای نیز دارد. درک مستی چه حالتی است شامل شناخت مراحل آن از سرخوشی اولیه تا کما و مرگ، آگاهی از تأثیرات آن بر شخصیت و رفتار فرد، و همچنین آشنایی با عوارض مخرب آن بر تمامی دستگاه های بدن است.

این مقاله سعی داشت تا تصویری جامع و کامل از مستی ارائه دهد؛ از مکانیزم های بیولوژیکی در مغز گرفته تا پیامدهای اجتماعی و قانونی آن. آگاهی از این ابعاد، گامی مهم در جهت پرهیز از رفتارهای پرخطر و اتخاذ تصمیمات مسئولانه در قبال سلامت فردی و اجتماعی است. در صورت مواجهه با مشکلات مربوط به مصرف مواد مست کننده یا نگرانی برای عزیزان، کمک گرفتن از متخصصان و مشاوران خبره، بهترین و ایمن ترین راهکار است. مسئولیت پذیری در این زمینه، نه تنها به حفظ زندگی فرد کمک می کند، بلکه سلامت و آرامش جامعه را نیز تضمین می نماید.