فرسودگی تحصیلی در دانشجویان پزشکی؛ چگونه دانشگاه ها می توانند کمک کنند؟

در زندگانی بخوانید؛

به گزارش زندگانی؛ فرسودگی تحصیلی یکی از مشکلات عمده ای است که دانشجویان در مسیر تحصیلات خود با آن مواجه هستند. این پدیده به ویژه در میان دانشجویان رشته های پر استرس از جمله رشته پزشکی به طور فزاینده ای دیده می شود و تأثیرات زیادی بر سلامت روان کیفیت تحصیل و عملکرد آکادمیک آن ها می گذارد. فرسودگی تحصیلی زمانی رخ می دهد که فرد در برابر فشارهای تحصیلی احساس خستگی مفرط بی انگیزگی و ناتوانی در ادامه تحصیل پیدا می کند. این وضعیت می تواند مشکلات جدی در زندگی دانشجویی ایجاد کند و موجب کاهش کارایی افت تحصیلی و حتی ترک تحصیل شود. 

به گففته کارشناسان دانشجویان پزشکی به عنوان یکی از گروه های تحصیلی پرچالش با فشاری بسیار زیاد از لحاظ تحصیلی و روانی روبرو هستند. این رشته به دلیل حجم بالای مطالب درسی ساعات طولانی بالینی و امتحانات فشرده می تواند موجب استرس اضطراب و در نهایت فرسودگی تحصیلی شود. فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان پزشکی به قدری شایع است که برخی از آن ها حتی برای مقابله با این فشارها به مصرف مواد محرک یا استفاده از روش های نادرست برای تسکین استرس روی می آورند. این مسئله نه تنها به کاهش کیفیت تحصیل و سلامت روانی آنان منجر می شود بلکه بر کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی که این دانشجویان در آینده ارائه خواهند داد تأثیرگذار خواهد بود.

شیوع فرسودگی تحصیلی در دانشجویان پزشکی

در میان رشته های مختلف دانشگاهی رشته پزشکی به دلیل ویژگی های خاص خود بیشتر در معرض فرسودگی تحصیلی قرار دارد. طبق مطالعات صورت گرفته بیش از 60 درصد از دانشجویان پزشکی در مقاطع مختلف تحصیلی علائم فرسودگی تحصیلی را گزارش کرده اند. این رقم نشان دهنده شدت فشارهای تحصیلی و استرس های وارد شده به دانشجویان پزشکی است. مهم ترین علائمی که دانشجویان پزشکی در گزارش های خود ذکر کرده اند شامل خستگی مفرط اضطراب کاهش تمرکز بی علاقگی به مطالعه و افسردگی است. این وضعیت می تواند موجب کاهش کارایی در تحصیل و حتی مشکلات جدی تری مانند افت تحصیلی یا ترک تحصیل شود.

نیکو محمدی کارشناس آموزشی در این باره می گوید: دانشجویان پزشکی در طول تحصیلات خود با فشارهایی از قبیل حجم بالای مطالب درسی ساعات طولانی کارآموزی و نگرانی های شغلی روبه رو هستند که همگی می توانند باعث بروز فرسودگی تحصیلی شوند. 

علل بروز فرسودگی تحصیلی در دانشجویان پزشکی

یکی از مهم ترین علل بروز فرسودگی تحصیلی در دانشجویان پزشکی حجم بالای مطالب درسی است که باید در مدت زمان کوتاه یاد گرفته شوند. این دانشجویان باید علاوه بر مطالعه کتب درسی ساعت ها وقت خود را به کارآموزی های بالینی و دستیار پزشکی اختصاص دهند که این موضوع فشار روانی زیادی را به آنان وارد می کند. علاوه بر این ساعات طولانی کارآموزی و بالینی که دانشجویان باید در بیمارستان ها و کلینیک ها حضور داشته باشند منجر به خستگی جسمی و روانی می شود.

عوامل دیگری مانند انتظارات بالا از سوی اساتید و حتی خود دانشجویان نیز می تواند تأثیر زیادی در بروز فرسودگی تحصیلی داشته باشد. بسیاری از دانشجویان در تلاش هستند که نمرات عالی کسب کنند و در مقاطع بالاتر تحصیل کنند اما این فشار می تواند موجب استرس و اضطراب شدیدی شود.

راهکارهای دانشگاه ها برای مقابله با فرسودگی تحصیلی

در مقابله با فرسودگی تحصیلی دانشگاه ها می توانند مجموعه ای از راهکارها را ارائه دهند. یکی از اولین و مهم ترین گام ها شناسایی زودهنگام علائم فرسودگی تحصیلی است. دانشگاه ها باید برنامه هایی برای شناسایی دانشجویانی که با علائم فرسودگی مواجه هستند اجرا کنند. این برنامه ها می توانند شامل مشاوره های روان شناختی ارزیابی وضعیت تحصیلی و ارائه حمایت های فردی باشند.  محمدی در این باره می گوید:  شناسایی زودهنگام علائم فرسودگی تحصیلی و ارائه پشتیبانی های روان شناختی می تواند به کاهش میزان بروز این مشکل کمک کند.

آموزش مهارت های مدیریت استرس و زمان

یکی دیگر از اقدامات مؤثر دانشگاه ها برای مقابله با فرسودگی تحصیلی آموزش مهارت های مدیریت استرس و زمان به دانشجویان است.  محمدی پیشنهاد می کند:  دانشگاه ها باید کارگاه ها و دوره های آموزشی در زمینه مدیریت استرس و زمان برگزار کنند تا دانشجویان بتوانند فشارهای تحصیلی را بهتر مدیریت کنند و از استرس های اضافی جلوگیری کنند. 

آموزش تکنیک های مدیریت زمان تنظیم اولویت ها و همچنین مهارت های مقابله با اضطراب و استرس می تواند به دانشجویان کمک کند تا انرژی خود را به طور مؤثرتر صرف کنند و از فرسودگی روانی جلوگیری کنند.

ایجاد فضای حمایتی در دانشگاه ها

وجود یک فضای حمایتی در دانشگاه ها می تواند تأثیر زیادی در کاهش فرسودگی تحصیلی داشته باشد.   محمدی می گوید:  فضای دانشگاه باید به گونه ای باشد که دانشجویان احساس راحتی و حمایت کنند. این فضای حمایتی باید شامل خدمات مشاوره ای فضایی برای استراحت و امکانات ورزشی باشد. 

فضاهای آرامش بخش مانند اتاق های مطالعه اختصاصی کافه های آرام و فعالیت های ورزشی می توانند به دانشجویان کمک کنند تا از فشارهای روزمره رها شده و انرژی لازم برای ادامه تحصیل را به دست آورند.

پشتیبانی از سلامت روان دانشجویان پزشکی

در نهایت دانشگاه ها باید به سلامت روان دانشجویان پزشکی توجه ویژه ای داشته باشند.. محمدی تأکید می کند:  دانشگاه ها باید برای سلامت روان دانشجویان پزشکی برنامه های خاصی ارائه دهند که شامل مشاوره های فردی و گروهی و همچنین فعالیت های روان شناختی برای کاهش استرس و اضطراب باشد. 

این برنامه ها می تواند شامل جلسات مشاوره فردی درمان های روان شناختی و گروهی و همچنین فعالیت های اجتماعی و ورزشی باشد که به تقویت روحیه و کاهش فشار روانی دانشجویان کمک می کند.

چشم انداز آینده

فرسودگی تحصیلی یکی از معضلات جدی است که بسیاری از دانشجویان پزشکی با آن مواجه هستند. این پدیده می تواند تأثیرات منفی زیادی بر سلامت روان کیفیت تحصیل و آینده شغلی دانشجویان داشته باشد. به همین دلیل دانشگاه ها باید با اجرای راهکارهایی مانند شناسایی زودهنگام علائم فرسودگی ارائه خدمات مشاوره ای آموزش مهارت های مدیریت استرس و زمان و ایجاد فضای حمایتی به کاهش این مشکل پرداخته و از سلامت دانشجویان خود محافظت کنند.