علت نام گذاری میمند

روستای تاریخی میمند کرمان، با خانه هایی که قرن ها پیش با دستان مردمان سخت کوش در دل صخره ها کنده شده اند، نه تنها یک میراث جهانی یونسکو، بلکه گنجینه ای از تاریخ و فرهنگ ایران زمین به شمار می رود. علت نام گذاری این سکونتگاه شگفت انگیز، همواره یکی از پرسش های جذاب برای پژوهشگران و علاقه مندان بوده است. در میان نظریات مختلف، تئوری میار به معنای پناهگاه، از اعتبار و شواهد قوی تری برخوردار است و با کاربری دیرینه این روستا به عنوان مکانی امن و مستحکم همخوانی بیشتری دارد. این روستا با هر نامی که بر آن نهاده شده باشد، شاهکاری از اراده انسان در دل طبیعت و یادگاری زنده از تاریخ بشر است که حکایتگر زیستی مستمر و شگفت انگیز در هزاران سال پیش است.

میمند، گویی روایتی است که از دل سنگ ها زمزمه می شود. قدم گذاشتن در کوچه های باریک و تاریک خانه های دستکندش، آدمی را به هزاران سال پیش می برد، به زمانی که انسان برای بقا، رنج کندن کوه را به جان می خرید. در هر گوشه ای از این روستا، می توان نبض زندگی مردمان کهن را حس کرد؛ از بوی هیزم های سوخته در دالان های سنگی تا نور کم جان خورشید که از روزنه های کوچک به درون می تابد. این تجربه غرق شدن در گذشته، این حس هم نشینی با تاریخ، خود پرسش از چرایی نام گذاری این دیار کهن را پررنگ تر می کند؛ نامی که شاید رمز و رازهای دیگری از این سرزمین را در خود پنهان کرده باشد.

میمند: نگین هزاران ساله کویر کرمان

در دل کویر پهناور استان کرمان، جایی که تفتیدگی آفتاب و خشکی خاک، چشم اندازی بی کران می آفریند، روستایی به نام میمند، چون نگینی هزاران ساله می درخشد. این روستای شگفت انگیز، که در ۳۸ کیلومتری شمال شرق شهرستان شهربابک آرمیده، نمادی بی بدیل از سازگاری انسان با طبیعت و هنر دست اوست. معماری صخره ای و دستکند میمند، آن را از دیگر سکونتگاه ها متمایز می کند؛ خانه هایی که نه با خشت و آجر، بلکه با کندن دل کوه، سنگ به سنگ تراشیده شده اند و از این رو، هر اتاق و دالان آن، بخشی از پیکره طبیعی کوه را تشکیل می دهد. قدمت این روستا به بیش از ۱۲۰۰۰ سال تخمین زده می شود، گواهی بر این مدعاست که تمدن هایی کهن در این سرزمین زیسته اند و هنر خود را در دل سنگ ها جاودانه ساخته اند. همین ویژگی های منحصربه فرد بود که در سال ۲۰۱۵ میلادی، میمند را به عنوان نوزدهمین اثر جهانی ایران و هفتمین منظر تاریخی و طبیعی جهان، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رساند.

هم نشینی باستانیان با طبیعت خشن کویر، در میمند به اوج خود می رسد. هر کیچه (واحد مسکونی دستکند) با ورودی مشترک خود و اتاق هایی که با دقت و ظرافت در سنگ تراشیده شده اند، نشان از دانش و مهارت مردمان گذشته دارد. دما در این خانه های سنگی، همواره چند درجه با بیرون متفاوت است؛ در زمستان های سرد، گرم و در تابستان های سوزان، خنک و دلنشین. این پناهگاه های طبیعی، نه تنها سرپناهی برای انسان ها بودند، بلکه گنجایش و استحکام آن ها، این امکان را فراهم می آورد تا مایحتاج زندگی و حتی دام ها را نیز در خود جای دهند. این سازگاری عمیق با محیط، نه تنها یک شیوه زندگی، بلکه یک فلسفه زیستن را به نمایش می گذارد که ریشه های عمیقی در فرهنگ و تاریخ این سرزمین دارد. همین بستر تاریخی و فرهنگی غنی است که کنجکاوی برای درک ریشه های نام گذاری این روستای خارق العاده را برمی انگیزد.

چرا وجه تسمیه میمند موضوعی بحث برانگیز است؟

برخلاف بسیاری از مکان های تاریخی که نام گذاری آن ها از طریق کتیبه ها، اسناد مکتوب یا روایات شفاهی مستند به طور واضح مشخص شده است، وجه تسمیه روستای میمند در هاله ای از ابهام و فرضیات باقی مانده است. این موضوع به دلایل متعددی قابل بحث و بررسی است. نخست، فقدان اسناد مکتوب اولیه یا کتیبه های صریح و روشن در مورد نامگذاری این روستا، پژوهشگران را با چالش مواجه کرده است. گذر زمان و تحولات زبان شناختی در طول قرون متمادی نیز باعث شده تا ریشه های لغوی و معنای اصلی نام، در زیر غبار تاریخ کمرنگ شود. دوم، وجود نظریات متعدد و گاه متضاد، که هر یک بر پایه ی باورهای عامیانه، فولکلوریک یا مطالعات علمی-پژوهشی شکل گرفته اند، به این پیچیدگی افزوده است. برخی از این نظریه ها ریشه های مذهبی و آیینی دارند، برخی دیگر به جغرافیای طبیعی یا شیوه زندگی مردم اشاره می کنند، و دسته ای نیز تلاش می کنند با تحلیل های زبان شناختی، گره از این راز بگشایند. همین تنوع در فرضیات و عدم وجود یک پاسخ قطعی و کاملاً مستند، وجه تسمیه میمند را به موضوعی بحث برانگیز و جذاب برای مطالعات عمیق تر تبدیل کرده است.

جستجو برای یافتن معنای نام میمند، شبیه به کاوشی است در لایه های پنهان تاریخ. گویی هر سنگ از دیواره های این روستا، رازی از گذشته را در سینه دارد که تنها با کنکاش و پژوهش عمیق می توان به آن دست یافت. این ابهام، به جای آنکه از ارزش میمند بکاهد، بر جذابیت آن می افزاید و آن را به معمایی باستانی تبدیل می کند که هر محققی را به تفکر وامی دارد. همین ابهام است که داستان ها و افسانه های محلی را در اطراف نام آن تنیده و هر یک از این داستان ها، خود بخشی از هویت فرهنگی این سرزمین را شکل داده اند. در ادامه، به بررسی جامع و تحلیلی مهم ترین نظریاتی خواهیم پرداخت که تاکنون در مورد علت نام گذاری میمند مطرح شده اند تا روشن ترین پاسخ ها را بر اساس شواهد موجود ارائه دهیم.

بررسی جامع نظریات اصلی در مورد علت نام گذاری میمند

در طول سالیان متمادی، نظریات و فرضیات گوناگونی در مورد ریشه یابی نام روستای میمند مطرح شده است. هر یک از این نظریه ها، دریچه ای به سوی بخشی از تاریخ، فرهنگ و باورهای مردمان این سرزمین می گشاید. در این بخش، به تفصیل به بررسی مهم ترین و رایج ترین این نظریات می پردازیم و آن ها را از جنبه های مختلف مورد تحلیل قرار می دهیم.

نظریه می (شراب/مستی) و مند (مست/کنده شده): روایت مردمی و کهن

یکی از رایج ترین و کهن ترین نظریات در مورد علت نام گذاری میمند، بر پایه ترکیبی از دو واژه می و مند استوار است. بر اساس این باور، می به معنای شراب و مند به معنای مستی یا کسی که مست است، تفسیر می شود. روایت مردمی این نظریه حکایت از آن دارد که مردان میمند در دوران قبل از اسلام، که آیین هایی چون مهرپرستی و شراب خواری رایج بوده است، در حالتی از مستی و بی خبری، اقدام به کندن خانه ها در دل کوه می کرده اند. این روایت، تصویری رمانتیک و تا حدودی افسانه ای از شکل گیری این روستای دستکند ارائه می دهد.

ارتباط این نظریه با دوران پیش از اسلام و آیین های باستانی ایران، به ویژه مهرپرستی، قابل توجه است. در آیین مهر، شراب نقش مهمی در مناسک مذهبی ایفا می کرد و به عنوان نمادی از رهایی و پیوند با الوهیت تلقی می شد. از این منظر، برخی بر این باورند که کندن خانه ها در دل کوه، ممکن است با نوعی خلسه یا حالت روحانی ناشی از مصرف می، مرتبط بوده باشد.

تحلیل و نقد:
اگرچه این نظریه از جذابیت های فولکلوریک و داستانی برخوردار است، اما از دیدگاه منطقی و عملی، با چالش های جدی روبروست. کندن سازه هایی با این وسعت و پیچیدگی، که نیاز به دقت، برنامه ریزی و مهارت فوق العاده ای دارد، به هیچ عنوان در حالت مستی امکان پذیر به نظر نمی رسد. این کار مستلزم نیروی کار سازمان یافته، ابزارهای مناسب و دانش فنی بالا در زمینه کنده کاری سنگ است که نمی توان آن را به عملی ناشی از بی خبری و مستی نسبت داد. از دیدگاه زبان شناختی نیز، اگرچه مند در برخی ریشه های لغوی می تواند به معنای صفت ساز (مثل دانشمند، هنرمند) یا حتی مست به کار رود، اما ارتباط دقیق و مستند آن با کنده شده در فارسی باستان یا پهلوی، نیازمند شواهد قوی تری است که کمتر در دسترس است. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که این نظریه بیشتر یک باور عامیانه، افسانه محلی یا روایتی نمادین است که بر محور یک ویژگی خاص فرهنگی (شراب خواری باستانی) شکل گرفته، تا یک توضیح علمی و مستند برای نامگذاری روستایی با چنین معماری پیچیده ای.

نظریه میمنت و مبارکی: دلالت بر خوش یمنی و برکت

یکی دیگر از نظریات مطرح در مورد ریشه نام میمند، آن را برگرفته از واژه های میمنت یا مبارکی می داند. این نظریه بر این پایه استوار است که میمند، به دلیل اهمیت و برکتی که به عنوان یک پناهگاه، محل سکونت امن یا مکانی با منابع طبیعی کافی داشته، با چنین نامی خوانده شده است. میمنت به معنای خوش یمنی، نیک بختی و سعادت است و اطلاق چنین نامی می تواند بیانگر ارزش و جایگاه ویژه ای باشد که این مکان برای ساکنان خود در طول تاریخ داشته است.

از دیدگاه زبان شناختی، این احتمال وجود دارد که واژه های طولانی تر مانند میمنت یا مبارکی در طول تاریخ و بر اثر گذشت زمان، به شکل کوتاه تر و محاوره ای تر میمند تحریف و خلاصه شده باشند. این تغییرات آوایی و لغوی در نام های جغرافیایی، امری رایج در زبان شناسی تاریخی است. ارتباط این نظریه با موقعیت استراتژیک و امن میمند نیز قابل تأمل است. این روستا با معماری دستکند خود در دل کوه، به صورت طبیعی یک دژ مستحکم و پناهگاهی امن در برابر حملات و تهاجمات خارجی بوده است. این ویژگی امنیتی و حس برکت ناشی از حفاظت، می توانسته دلیلی برای نامگذاری آن به میمند (مبارک) باشد.

نظریه می (بگ/مغ) و مند (هنرمند/دانشمند): پیوند با بزرگان و خردمندان

برخی پژوهشگران، نام میمند را به معنای جایگاه مردان بزرگ و هنرمند یا سرزمین خداگونه هنرمندان تفسیر می کنند. بر اساس این نظریه، واژه می در میمند تغییر یافته واژه بگ یا مغ است که در زمان های بسیار قدیم، به معنای خدا، بزرگ، خردمند یا پیشوای مذهبی به کار می رفته است. در کنار آن، مند نیز می تواند به معنای هنرمند، دانشمند یا صاحب دانش و مهارت باشد. از این رو، ترکیب این دو واژه به محلی اشاره دارد که مردمان بزرگ، هنرمند و با دانش در آن می زیسته اند یا آن را ساخته اند.

این تفسیر، با عظمت و مهارت حیرت انگیز سازندگان میمند همخوانی دارد. معماری پیچیده و دقیق خانه های دستکند، بدون شک حاصل تلاش و نبوغ مردمان خلاق و با دانش بوده است. شواهد تاریخی و باستان شناسی نیز از وجود تمدن های پیشرفته باستانی در منطقه حمایت می کنند و نشان می دهد که این منطقه از دیرباز محل زندگی و فعالیت مردمان هنرمند و دارای دانش فنی بوده است. این نظریه، نام میمند را به نوعی ستایش و احترام نسبت به پیشینیان و سازندگان این شاهکار باستانی می داند و ارزش فرهنگی و هنری روستا را در نامش بازتاب می دهد. این نگاه، به میمند هویتی از یک مرکز فرهنگی و هنری باستانی می بخشد که در آن، خرد و هنر به هم آمیخته اند.

نظریه میار (پناهگاه) و مند: مستدل ترین نظریه از دیدگاه متخصصان

در میان نظریات مختلفی که در مورد وجه تسمیه روستای میمند مطرح شده است، نظریه میار از دیدگاه بسیاری از متخصصان و پژوهشگران معتبر، مستدل ترین و قابل قبول ترین گمانه به شمار می رود. بر اساس این نظریه، نام میمند از واژه پهلوی میار به معنای پناه و پناهگاه گرفته شده است. این واژه در ادبیات فارسی باستان و میانه نیز به همین مفهوم به کار رفته است و به مکانی امن و حصین دلالت دارد.

استناد به نظرات کارشناسان و پژوهشگران معتبر:
پژوهشگران و اساتید برجسته ای چون دکتر سعید برومند و دکتر حسن عباسی، که سال ها در زمینه تاریخ و باستان شناسی ایران، به ویژه منطقه کرمان، فعالیت و تحقیق داشته اند، بر این نظریه تاکید ویژه ای دارند. آنان معتقدند که شواهد تاریخی، باستان شناسی و زبان شناختی، این فرضیه را به طور قوی تری نسبت به دیگر نظریات پشتیبانی می کنند. این نگاه، میمند را در وهله اول، به عنوان مکانی برای پناه گرفتن و حفظ جان و مال در برابر بلایای طبیعی یا حملات بیگانگان معرفی می کند.

دلایل و شواهد استحکام این نظریه:

1. معماری خاص روستا و کاربری دفاعی: معماری دستکند میمند به گونه ای است که آن را به یک دژ طبیعی و پناهگاهی امن تبدیل کرده است. خانه ها در دل صخره ها کنده شده اند و ورودی های محدود و پنهان دارند. این ویژگی ها، روستا را در برابر حملات و تهاجمات، به شدت مقاوم می ساخته و مکانی ایده آل برای پناه بردن در دوران ناامنی های تاریخی بوده است.
2. شباهت های ریشه شناسی: واژه میار در زبان های باستانی ایران، به ویژه پهلوی (فارسی میانه)، به معنای پناه و پناهگاه رایج بوده است. تشابه آوایی و معنایی میار با میمند، از نظر زبان شناختی بسیار محتمل است. تحولات زبانی در طول قرون می توانسته اند این تغییر را به وجود آورده باشند.
3. تطابق با کاربری تاریخی: بررسی های تاریخی نشان می دهد که بسیاری از سکونتگاه های دستکند در ایران و جهان، با هدف ایجاد پناهگاه های امن و غیرقابل نفوذ ساخته شده اند. میمند نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی و ساختار دفاعی خود، نقش مهمی در تأمین امنیت ساکنانش در طول تاریخ ایفا کرده است. این تطابق بین نام پیشنهادی و کاربری واقعی روستا، اعتبار نظریه میار را دوچندان می کند.
4. ارجاع به لغت نامه های معتبر: در لغت نامه معتبر دهخدا نیز ذیل کلمه میمند، به این موضوع اشاره شده است که برخی پژوهشگران، این نام را با معنای پناهگاه مرتبط می دانند. این ارجاع، نشان دهنده پذیرش این نظریه در محافل آکادمیک و زبان شناسی است.
5. استحکام دفاعی: میمند به دلیل استحکام دفاعی خود، در طول تاریخ کمتر دستخوش تحولات بنیادی و اجتماعی شده و بیشترین تغییرات آن مربوط به چند دهه اخیر است. این پایداری، نشان از نقش پناهگاهی آن دارد.

این نظریه با تکیه بر شواهد مستحکم و تحلیل های کارشناسانه، تصویری منطقی تر و قابل قبول تر از علت نام گذاری میمند ارائه می دهد و آن را به عنوان یک پناهگاه کهن در دل کوهستان معرفی می کند.

نظریه گلاب و فراوانی گل سرخ: ریشه ای طبیعی و محلی

یکی از نظریات دیگر در مورد وجه تسمیه میمند، آن را به معنای گلاب یا محل فراوانی گل سرخ می داند. طرفداران این دیدگاه معتقدند که در گذشته های دور، منطقه میمند دارای پوشش گیاهی غنی از گل های سرخ (مانند گل محمدی) بوده و این فراوانی گل، دلیلی برای نامگذاری روستا به این نام شده است. این نظریه ریشه ای طبیعی و محلی دارد و بر پایه ویژگی های اقلیمی و پوشش گیاهی گذشته منطقه بنا شده است.

برای سنجش اعتبار این نظریه، می بایست به پوشش گیاهی و اقلیم منطقه در گذشته و حال توجه کرد. اگرچه امروز منطقه میمند بیشتر شامل بوته های کوتاه و درختان پراکنده پسته کوهی و بادام کوهی است، اما در دره های سرسبز و حواشی چشمه ها، هنوز هم درختانی چون گردو، بادام، انگور و گلابی یافت می شوند. وجود رودهای فصلی، قنات ها و چشمه ها نیز نشان می دهد که در گذشته، میمند از منابع آبی کافی برای رونق کشاورزی و پوشش گیاهی برخوردار بوده است. با این حال، محدودیت اصلی این نظریه در آن است که ارتباط قوی و مستقیمی با هویت صخره ای و دستکند روستا برقرار نمی کند. نامگذاری یک روستا بر اساس فراوانی گل سرخ در حالی که ویژگی بارز و منحصر به فرد آن معماری دستکند آن است، ممکن است چندان منطقی به نظر نرسد. به عبارت دیگر، نامی که به میمند داده شده، بیشتر انتظار می رود که با شاخص ترین ویژگی آن، یعنی خانه های کنده شده در دل کوه، مرتبط باشد تا با پوشش گیاهی آن.

نظریه برکه آب و چشمه ها: ارتباط با منابع آبی روستا

برخی دیگر از افراد معتقدند که نام میمند به معنای برکه آب یا مکانی با چشمه های فراوان است. این نظریه بر پایه وجود چشمه ها و منابع آبی در منطقه میمند، مانند کلو میمند (برکه ای در مرکز روستا یا نزدیکی آن)، استوار است. در فرهنگ های باستانی، آب همواره نقشی حیاتی در شکل گیری و پایداری سکونتگاه ها داشته است. در مناطق خشک و کویری، وجود منابع آب می تواند دلیل اصلی برای انتخاب یک مکان به عنوان سکونتگاه و عامل اصلی رونق زندگی باشد.

اهمیت آب در شکل گیری تمدن ها و سکونتگاه های باستانی انکارناپذیر است. در بسیاری از موارد، نامگذاری مکان ها با ویژگی های جغرافیایی مهم آن ها، از جمله وجود منابع آب، ارتباط مستقیم داشته است. وجود چندین رود فصلی، تعدادی قنات و چند چشمه در میمند و اطراف آن، مؤید اهمیت آب در این منطقه و رونق کشاورزی آن است. با این حال، مانند نظریه گلاب، این نظریه نیز کمتر به ویژگی منحصر به فرد معماری صخره ای میمند اشاره دارد. در حالی که آب برای حیات یک سکونتگاه ضروری است، نامگذاری یک مکان بر اساس وجود آب، در مقایسه با اشاره به ویژگی خارق العاده ای چون کنده کاری در دل کوه، ممکن است از اعتبار کمتری برخوردار باشد. با این وجود، نمی توان تأثیر منابع آبی را در انتخاب و پایداری این سکونتگاه نادیده گرفت و این نظریه نیز به عنوان یکی از احتمالات مطرح باقی می ماند.

میمند، گویی روایتی است که از دل سنگ ها زمزمه می شود؛ هر سنگ در این دیار باستانی، رازی از گذشته را در سینه دارد که تنها با کنکاش و پژوهش عمیق می توان به آن دست یافت.

تاثیر شواهد تاریخی و باستان شناسی در تایید یا رد نظریات

برای ریشه یابی دقیق نام میمند و قوت بخشیدن به هر یک از نظریات مطرح شده، بررسی شواهد تاریخی و باستان شناسی از اهمیت بالایی برخوردار است. کاوش های باستان شناسی در میمند و اطراف آن، یافته های ارزشمندی را به دست داده اند که به درک بهتر قدمت و ماهیت این سکونتگاه کمک می کنند. کشف سفال ها، قبور دخمه ای و بقایای باستانی مربوط به دوران اشکانی و ساسانی، نشان دهنده قدمت بالای این روستا و حیات مستمر در آن از هزاره های دور است.

قبور دخمه ای که در میمند یافت شده اند، به ویژه با دوران ساسانی و آیین های تدفین آن زمان ارتباط دارند. این نوع قبور که در دل صخره ها ایجاد می شدند، نشان دهنده استفاده از تکنیک های کنده کاری در دوران باستان بوده و با معماری دستکند میمند همخوانی دارند. علاوه بر این، سنگ نگاره های اطراف میمند که برخی از آن ها قدمتی ۱۲۰۰۰ ساله دارند و صحنه های شکار، جنگ و نقوش حیوانات را به نمایش می گذارند، دلالت بر زندگی، فرهنگ و اعتقادات مردمان باستان در این منطقه دارند. این سنگ نگاره ها نه تنها به تاریخ گذاری منطقه کمک می کنند، بلکه تصویری از زندگی روزمره و مهارت های هنری ساکنان گذشته میمند را ارائه می دهند.

چگونگی ارتباط این شواهد با نظریات مختلف نامگذاری، بسیار مهم است. برای مثال، وجود قبور دخمه ای و معماری دستکند، نظریه میار (پناهگاه) را قوت می بخشد؛ زیرا این ساختارها نشان می دهند که مردم باستان، توانایی و انگیزه بالایی برای کنده کاری در دل کوه داشته اند و این کنده کاری ها می توانسته اند با هدف ایجاد پناهگاه های امن نیز صورت گرفته باشند. همچنین، هنر به کار رفته در سنگ نگاره ها و پیچیدگی ساخت خانه ها، با نظریه می و مند (هنرمند/دانشمند) نیز همخوانی دارد و نشان از مردمان صاحب هنر و دانش می دهد. در مقابل، شواهد باستان شناسی کمتری به طور مستقیم از نظریه هایی چون گلاب یا برکه آب در رابطه با علت نامگذاری حمایت می کنند، هرچند که وجود این ویژگی های طبیعی در منطقه، بر اهمیت آن برای سکونت می افزاید. بنابراین، شواهد باستان شناسی، به خصوص آن هایی که به معماری و کاربری دفاعی روستا اشاره دارند، وزن نظریه میار را افزایش می دهند و آن را به گزینه غالب در میان گمانه ها تبدیل می کنند.

قدم گذاشتن در کوچه های باریک و تاریک خانه های دستکند میمند، آدمی را به هزاران سال پیش می برد، به زمانی که انسان برای بقا، رنج کندن کوه را به جان می خرید.

نتیجه گیری و جمع بندی: برجسته ترین گمانه ها

روستای تاریخی میمند، با سازه های دستکند بی نظیر و قدمت چندهزار ساله اش، نه تنها یک مقصد گردشگری خیره کننده، بلکه معمایی از تاریخ و زبان است که در هر گام، پرسش های تازه ای را در ذهن بیننده برمی انگیزد. در این مقاله به بررسی جامع نظریات مختلفی پرداختیم که برای علت نام گذاری این گنجینه پنهان مطرح شده اند. از میان این نظریات، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نظریه می و مند (شراب و مستی): روایتی عامیانه و کهن که کندن خانه ها را به مستی نسبت می دهد، اما از نظر منطقی و اجرایی با چالش های جدی روبروست.
• نظریه میمنت و مبارکی: دلالتی بر خوش یمنی و برکت این مکان به دلیل اهمیت استراتژیک و امنیتی آن.
• نظریه می (بگ/مغ) و مند (هنرمند/دانشمند): تفسیری که میمند را به جایگاه مردان بزرگ و هنرمند پیوند می زند و به مهارت سازندگانش اشاره دارد.
• نظریه گلاب و فراوانی گل سرخ: فرضیه ای که ریشه نام را در پوشش گیاهی و اقلیم طبیعی منطقه جستجو می کند.
• نظریه برکه آب و چشمه ها: ارتباط نام با وجود منابع آبی حیاتی در روستا.
• نظریه میار (پناهگاه) و مند: مستدل ترین نظریه که با پشتیبانی شواهد باستان شناسی و تحلیل های زبان شناختی قوی تر، میمند را مکانی برای پناه گرفتن و امن می داند.

در نهایت، با توجه به تحلیل های انجام شده و استناد به نظرات کارشناسان و پژوهشگران معتبر، نظریه میار (پناهگاه) به عنوان قوی ترین و قابل قبول ترین گمانه در مورد علت نام گذاری میمند برجسته می شود. معماری خاص روستا که آن را به یک دژ طبیعی و پناهگاه امن تبدیل کرده بود، شباهت های ریشه شناسی با سایر واژه های پهلوی مرتبط با پناهگاه، و تطابق با کاربری و اهمیت تاریخی میمند به عنوان یک سکونتگاه امن، همگی این نظریه را تقویت می کنند.

با وجود تمامی تحقیقات، هنوز هم بخشی از راز نامگذاری میمند در هاله ای از تاریخ پنهان است و همین ابهام، بر جذابیت و حس شگفتی بازدید از این مکان می افزاید. میمند بیش از یک روستای دستکند، خود یک تجربه زنده است. تجربه ایستادن در دل تاریخ، لمس سنگ هایی که هزاران سال میزبان زندگی بوده اند و شنیدن زمزمه های گذشته ای دور. این روستای زنده، با ساکنانی که هنوز به شیوه نیمه عشایری زندگی می کنند و گویش پهلوی ساسانی خود را حفظ کرده اند، دعوت نامه ای است برای درک عمیق تر میراث فرهنگی ایران. هر بازدیدکننده می تواند خود را در این تجربه غرق کند و درک کند که این مکان، فراتر از یک نام، یک شاهکار از اراده و مقاومت انسان در طول اعصار است. بنابراین، بازدید از روستای میمند و تجربه این میراث زنده، برای هر علاقه مند به تاریخ و فرهنگ ایران، تجربه ای فراموش نشدنی خواهد بود.