طرز استفاده از آب برنج برای مو

آب برنج : اکسیر باستانی برای موهای سالم یا افسانه؟ بررسی علمی فواید و مضرات

آیا آب برنج این مایع ساده و ارزان قیمت که از شستن یا پختن برنج به دست می آید واقعاً می تواند کلید داشتن موهایی سالم درخشان و پرپشت باشد؟ پاسخ کوتاه این است : شواهد علمی در مورد فواید قطعی آب برنج برای مو محدود است اما مطالعات اولیه و شواهد تجربی نشان می دهند که این ماده می تواند پتانسیل های مثبتی برای بهبود سلامت و ظاهر مو داشته باشد. در این مقاله با نگاهی دقیق و علمی به بررسی ابعاد مختلف استفاده از آب برنج برای مو می پردازیم و سعی می کنیم با استناد به منابع معتبر به این سؤال پاسخ دهیم که آیا آب برنج واقعاً یک اکسیر باستانی برای مو است یا صرفاً یک افسانه رایج.

ترکیبات علمی آب برنج و مکانیسم اثر آن بر مو

برای درک بهتر اثرات احتمالی آب برنج بر مو ابتدا باید با ترکیبات شیمیایی آن آشنا شویم. آب برنج حاوی طیف وسیعی از مواد مغذی است که می تواند به طور بالقوه بر سلامت مو تأثیر بگذارد. مهم ترین این ترکیبات عبارتند از :

• نشاسته : آب برنج سرشار از نشاسته است که عمدتاً به صورت اینوزیتول (inositol) وجود دارد. اینوزیتول یک کربوهیدرات حلقوی است که به عنوان ویتامین B۸ نیز شناخته می شود (اگرچه از نظر فنی ویتامین نیست). مطالعات نشان داده اند که اینوزیتول می تواند به تقویت مو و کاهش آسیب های سطحی آن کمک کند. به طور خاص اینوزیتول می تواند به سطح خارجی مو نفوذ کند و از آن در برابر آسیب های ناشی از عوامل محیطی و فرآیندهای شیمیایی محافظت کند.
• آمینو اسیدها : آب برنج حاوی چندین نوع آمینو اسید است که بلوک های سازنده پروتئین ها هستند. مو عمدتاً از کراتین تشکیل شده است که یک پروتئین فیبری است. آمینو اسیدهای موجود در آب برنج می توانند به تقویت ساختار پروتئینی مو کمک کرده و باعث ترمیم و بازسازی موهای آسیب دیده شوند.
• ویتامین ها و مواد معدنی : آب برنج حاوی مقادیر کمی از ویتامین های گروه B (به ویژه نیاسین و فولات) ویتامین E و مواد معدنی مانند منیزیم پتاسیم و روی است. این مواد مغذی نقش های مهمی در سلامت کلی بدن و از جمله سلامت مو ایفا می کنند. به عنوان مثال ویتامین های گروه B برای رشد مو ضروری هستند و روی در تقویت فولیکول های مو و جلوگیری از ریزش مو نقش دارد.
• آنتی اکسیدان ها : آب برنج حاوی آنتی اکسیدان هایی مانند اسید فرولیک و ویتامین E است. آنتی اکسیدان ها از سلول های بدن از جمله سلول های فولیکول مو در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد محافظت می کنند. رادیکال های آزاد مولکول های ناپایداری هستند که می توانند به سلول ها آسیب رسانده و فرآیند پیری را تسریع کنند.

مکانیسم اثر آب برنج بر مو :

با توجه به ترکیبات ذکر شده مکانیسم های احتمالی اثر آب برنج بر مو را می توان به صورت زیر خلاصه کرد :

1. تقویت و محافظت از ساختار مو : نشاسته (به ویژه اینوزیتول) و آمینو اسیدهای موجود در آب برنج می توانند به تقویت ساقه مو کمک کرده و یک لایه محافظ بر روی آن ایجاد کنند. این لایه محافظ می تواند از مو در برابر آسیب های مکانیکی (مانند شانه زدن و حالت دادن) حرارتی (مانند سشوار و اتو مو) و شیمیایی (مانند رنگ و دکلره) محافظت کند.
2. ترمیم موهای آسیب دیده : آمینو اسیدها و سایر مواد مغذی موجود در آب برنج می توانند به ترمیم شکاف ها و آسیب های موجود در کوتیکول مو (لایه خارجی مو) کمک کرده و باعث بهبود ظاهر موهای آسیب دیده وز و شکننده شوند.
3. افزایش درخشندگی و نرمی مو : نشاسته موجود در آب برنج می تواند به صاف کردن سطح مو و افزایش بازتاب نور از سطح آن کمک کرده و باعث درخشان تر شدن موها شود. همچنین برخی از ترکیبات آب برنج می توانند به آبرسانی مو کمک کرده و باعث نرم تر و لطیف تر شدن موها شوند.
4. تحریک رشد مو (احتمالی) : برخی از مواد مغذی موجود در آب برنج مانند ویتامین های گروه B و روی برای رشد سالم مو ضروری هستند. با این حال شواهد علمی مستقیم مبنی بر اینکه آب برنج به طور قابل توجهی باعث تحریک رشد مو می شود هنوز محدود است و نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد.

مزایای بالقوه آب برنج برای مو : نگاهی به شواهد علمی

اگرچه تحقیقات علمی گسترده ای در مورد اثرات آب برنج بر مو انجام نشده است اما برخی از مطالعات اولیه و شواهد تجربی نشان می دهند که آب برنج می تواند مزایای بالقوه ای برای مو داشته باشد. مهم ترین این مزایا عبارتند از :

• بهبود قابلیت شانه زدن مو : یک مطالعه کوچک در سال ۲۰۱۰ نشان داد که استفاده از آب برنج به عنوان نرم کننده مو می تواند قابلیت شانه زدن مو را بهبود بخشد و اصطکاک بین تارهای مو را کاهش دهد. این امر می تواند به جلوگیری از گره خوردن و شکستن موها کمک کند.
• افزایش درخشندگی مو : شواهد تجربی و گزارش های غیررسمی نشان می دهند که استفاده از آب برنج می تواند باعث درخشان تر و براق تر شدن موها شود. این اثر احتمالاً به دلیل نشاسته موجود در آب برنج است که سطح مو را صاف تر می کند.
• کاهش وز مو : برخی افراد گزارش داده اند که استفاده از آب برنج به کاهش وز مو و کنترل موهای مجعد کمک کرده است. این اثر ممکن است به دلیل خاصیت آبرسانی و نرم کنندگی آب برنج باشد.
• تقویت مو و کاهش شکستگی : مطالعات اولیه آزمایشگاهی (in vitro) نشان داده اند که اینوزیتول موجود در آب برنج می تواند به تقویت مو و کاهش شکستگی آن کمک کند. با این حال این نتایج هنوز در مطالعات انسانی (in vivo) به طور کامل تأیید نشده اند.
• تسکین التهاب پوست سر : برخی از ترکیبات آب برنج مانند آنتی اکسیدان ها ممکن است دارای خواص ضد التهابی باشند و به تسکین التهاب پوست سر و کاهش خارش و قرمزی کمک کنند. با این حال تحقیقات بیشتری برای تأیید این اثر مورد نیاز است.

محدودیت های شواهد علمی :

مهم است توجه داشته باشیم که بسیاری از شواهد موجود در مورد فواید آب برنج برای مو مبتنی بر گزارش های تجربی و سنتی است و تحقیقات علمی دقیق و گسترده ای در این زمینه انجام نشده است. مطالعات موجود اغلب کوچک و با روش شناسی محدود هستند و نیاز به تحقیقات بیشتر با طراحی بهتر و حجم نمونه بزرگتر وجود دارد تا بتوان به طور قطعی در مورد فواید آب برنج برای مو اظهار نظر کرد.

چه نوع مشکلات مویی ممکن است با آب برنج بهبود یابند؟

با توجه به شواهد موجود آب برنج ممکن است به طور بالقوه برای مشکلات مویی زیر مفید باشد :

• موهای خشک و دهیدراته : خاصیت آبرسانی آب برنج می تواند به تأمین رطوبت موهای خشک کمک کرده و باعث نرم تر و لطیف تر شدن آن ها شود.
• موهای آسیب دیده و شکننده : آمینو اسیدها و اینوزیتول موجود در آب برنج می توانند به ترمیم و تقویت موهای آسیب دیده ناشی از رنگ دکلره حرارت و عوامل محیطی کمک کرده و شکستگی موها را کاهش دهند.
• موهای وز و مجعد : خاصیت نرم کنندگی و صاف کنندگی آب برنج می تواند به کنترل وز مو و حالت دادن به موهای مجعد کمک کند.
• موهای کدر و بی روح : نشاسته موجود در آب برنج می تواند به افزایش درخشندگی و براقیت موهای کدر کمک کند.
• التهاب و خارش پوست سر (احتمالی) : خواص ضد التهابی احتمالی آب برنج ممکن است به تسکین التهاب و خارش پوست سر کمک کند.

مواردی که آب برنج احتمالاً مؤثر نیست :

آب برنج احتمالاً برای مشکلات مویی ناشی از عوامل داخلی یا بیماری های زمینه ای مؤثر نیست. به عنوان مثال ریزش موی هورمونی ریزش موی ناشی از کمبود مواد مغذی شدید یا بیماری های پوستی نیاز به تشخیص و درمان پزشکی تخصصی دارند و آب برنج نمی تواند جایگزین درمان های پزشکی در این موارد باشد.

روش های استفاده از آب برنج برای مو : راهنمای گام به گام

روش های مختلفی برای استفاده از آب برنج برای مو وجود دارد. در اینجا به دو روش رایج و مؤثر اشاره می کنیم :

۱. آب برنج ساده (آبکش برنج) :

• مواد لازم :
  • ½ پیمانه برنج (ترجیحاً برنج سفید ارگانیک)
  • ۲ پیمانه آب
• طرز تهیه :

• • برنج را به خوبی بشویید تا گرد و غبار و آلودگی های آن پاک شود.
  • برنج شسته شده را به همراه ۲ پیمانه آب در یک قابلمه بریزید.
  • قابلمه را روی حرارت متوسط قرار دهید تا آب به جوش بیاید.
  • حرارت را کم کنید و اجازه دهید برنج به مدت ۱۵-۲۰ دقیقه بجوشد تا آب به رنگ شیری درآید.
  • محتویات قابلمه را از صافی رد کنید و آب برنج را جدا کنید.
  • اجازه دهید آب برنج خنک شود.

• طرز استفاده :

• • موهای خود را با شامپو بشویید و آبکشی کنید.
  • آب برنج خنک شده را به آرامی روی موها و پوست سر خود بریزید.
  • پوست سر خود را به آرامی ماساژ دهید.
  • اجازه دهید آب برنج به مدت ۲۰-۳۰ دقیقه روی موها بماند.
  • موهای خود را با آب ولرم آبکشی کنید.
  • می توانید بعد از آب برنج از نرم کننده استفاده کنید (اختیاری).

۲. آب برنج تخمیر شده :

تخمیر آب برنج می تواند باعث افزایش غلظت آنتی اکسیدان ها و ویتامین ها شود و pH آن را به pH طبیعی پوست سر نزدیک تر کند. برخی افراد معتقدند که آب برنج تخمیر شده فواید بیشتری برای مو دارد.

• مواد لازم :
  • ½ پیمانه برنج (ترجیحاً برنج سفید ارگانیک)
  • ۲ پیمانه آب
• طرز تهیه :

• • مراحل ۱ تا ۶ روش آب برنج ساده را دنبال کنید.
  • آب برنج خنک شده را در یک ظرف شیشه ای دربسته بریزید.
  • ظرف را به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت در دمای اتاق قرار دهید تا تخمیر شود.
  • هنگامی که آب برنج بوی ترش و کمی اسیدی پیدا کرد آماده استفاده است.
  • آب برنج تخمیر شده را قبل از استفاده با ۱-۲ پیمانه آب رقیق کنید (نسبت ۱ : ۱ یا ۱ : ۲).

• طرز استفاده :

• • مراحل ۱ تا ۶ روش آب برنج ساده را دنبال کنید با این تفاوت که از آب برنج تخمیر شده و رقیق شده استفاده کنید.

نکات مهم در استفاده از آب برنج :

• نوع برنج : بهتر است از برنج سفید ارگانیک استفاده کنید زیرا برنج سفید حاوی نشاسته بیشتری است و برنج ارگانیک از مواد شیمیایی کمتری برخوردار است.
• دفعات استفاده : استفاده ۲ تا ۳ بار در هفته از آب برنج برای مو کافی است. استفاده بیش از حد ممکن است باعث خشکی مو شود.
• مدت زمان ماندن روی مو : اجازه دهید آب برنج ۲۰ تا ۳۰ دقیقه روی موها بماند. بیشتر از این مدت ممکن است باعث سفت و چسبناک شدن موها شود.
• آبکشی : موها را به طور کامل با آب ولرم آبکشی کنید تا هیچ اثری از آب برنج روی مو باقی نماند.
• تست حساسیت : قبل از استفاده از آب برنج روی کل سر مقدار کمی از آن را روی پوست بازوی خود تست کنید و ۲۴ ساعت صبر کنید. اگر واکنش آلرژیک (قرمزی خارش سوزش) مشاهده نشد می توانید با خیال راحت از آن استفاده کنید.
• استفاده از نرم کننده : اگر موهای شما بعد از استفاده از آب برنج خشک شدند می توانید از نرم کننده استفاده کنید.

ملاحظات و احتیاط ها در استفاده از آب برنج برای مو

در حالی که آب برنج به طور کلی یک ماده طبیعی و بی خطر برای استفاده موضعی محسوب می شود اما برخی ملاحظات و احتیاط ها را باید در نظر گرفت :

• پروتئین بیش از حد (Protein Overload) : آب برنج حاوی پروتئین است و استفاده بیش از حد از آن به ویژه برای موهایی که به پروتئین حساس هستند می تواند منجر به پروتئین بیش از حد (protein overload) شود. علائم پروتئین بیش از حد شامل خشکی شکنندگی سفتی و کدری مو است. اگر این علائم را تجربه کردید استفاده از آب برنج را قطع کنید و از مرطوب کننده های قوی برای موهای خود استفاده کنید.
• خشکی مو : برخی افراد ممکن است پس از استفاده از آب برنج دچار خشکی مو شوند. این امر به ویژه در مورد موهای خشک و آسیب دیده بیشتر احتمال دارد. برای جلوگیری از خشکی مو می توانید دفعات استفاده از آب برنج را کاهش دهید مدت زمان ماندن آن روی مو را کوتاه تر کنید و بعد از استفاده از آب برنج از نرم کننده استفاده کنید.
• بوی نامطبوع (در آب برنج تخمیر شده) : آب برنج تخمیر شده ممکن است بوی ترش و نامطبوعی داشته باشد که برای برخی افراد ناخوشایند است. برای کاهش بو می توانید از اسانس های خوشبو (مانند اسانس اسطوخودوس یا رزماری) به آب برنج اضافه کنید یا موهای خود را بعد از آبکشی با شامپو بشویید.
• واکنش های آلرژیک (نادر) : اگرچه نادر است اما برخی افراد ممکن است به آب برنج واکنش آلرژیک نشان دهند. علائم آلرژی می تواند شامل خارش قرمزی سوزش تورم و بثورات پوستی باشد. در صورت بروز هرگونه علامت آلرژی استفاده از آب برنج را قطع کنید و به پزشک مراجعه کنید.

آیا آب برنج جایگزین درمان های پزشکی برای مشکلات مو است؟

خیر آب برنج به هیچ وجه جایگزین درمان های پزشکی برای مشکلات جدی مو نیست. اگر با مشکلات مویی مانند ریزش موی شدید التهاب شدید پوست سر عفونت های قارچی یا باکتریایی پوست سر یا سایر بیماری های پوستی مواجه هستید حتماً به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید. پزشک می تواند با تشخیص دقیق مشکل بهترین روش درمانی مناسب برای شما را تعیین کند.

آب برنج می تواند به عنوان یک روش مکمل و خانگی در کنار درمان های پزشکی (با مشورت پزشک) یا به عنوان یک روش پیشگیرانه و مراقبتی برای حفظ سلامت و بهبود ظاهر موها مورد استفاده قرار گیرد. اما هرگز نباید به عنوان جایگزین درمان های پزشکی جدی گرفته شود.

نتیجه گیری : جمع بندی علمی و کاربردی در مورد آب برنج و سلامت مو

به طور خلاصه آب برنج یک ماده طبیعی و ارزان قیمت است که به طور سنتی برای مراقبت از مو مورد استفاده قرار می گیرد. شواهد علمی قطعی در مورد فواید گسترده آب برنج برای مو محدود است اما مطالعات اولیه و شواهد تجربی نشان می دهند که این ماده می تواند پتانسیل های مثبتی برای بهبود سلامت و ظاهر مو داشته باشد.

آب برنج حاوی مواد مغذی مفیدی مانند نشاسته (به ویژه اینوزیتول) آمینو اسیدها ویتامین ها و مواد معدنی است که می توانند به تقویت ترمیم نرمی درخشندگی و بهبود قابلیت شانه زدن مو کمک کنند. با این حال تحقیقات بیشتری برای تأیید این اثرات و درک مکانیسم های دقیق عملکرد آب برنج بر مو مورد نیاز است.

از نظر کاربردی :

• آب برنج می تواند به عنوان یک نرم کننده طبیعی و خانگی برای موها مورد استفاده قرار گیرد.
• استفاده از آب برنج ممکن است به بهبود ظاهر موهای خشک آسیب دیده وز و کدر کمک کند.
• آب برنج احتمالاً برای تحریک رشد مو مؤثر نیست و جایگزین درمان های پزشکی برای مشکلات جدی مو نیست.
• در استفاده از آب برنج باید احتیاط های لازم را رعایت کرد و از استفاده بیش از حد آن خودداری کرد تا از عوارض جانبی احتمالی مانند خشکی مو جلوگیری شود.

توصیه نهایی :

اگر مایل به امتحان آب برنج برای موهای خود هستید می توانید با روش های ساده و کم خطر شروع کنید و واکنش موهای خود را به دقت زیر نظر بگیرید. در صورت بروز هرگونه مشکل یا نگرانی حتماً با پزشک متخصص پوست و مو مشورت کنید.

پرسش های متداول (FAQ)

۱. آیا آب برنج تخمیر شده بهتر از آب برنج ساده است؟

شواهد علمی قطعی در مورد برتری آب برنج تخمیر شده نسبت به آب برنج ساده وجود ندارد. برخی افراد معتقدند که تخمیر باعث افزایش غلظت آنتی اکسیدان ها و ویتامین ها می شود و pH آن را به pH طبیعی پوست سر نزدیک تر می کند اما این ادعاها هنوز به طور کامل توسط تحقیقات علمی تأیید نشده اند. هر دو نوع آب برنج می توانند فواید بالقوه ای برای مو داشته باشند و انتخاب بین آن ها بیشتر به ترجیح شخصی و تجربه فردی بستگی دارد.

۲. چند بار در هفته باید از آب برنج برای مو استفاده کرد؟

توصیه می شود از آب برنج ۲ تا ۳ بار در هفته برای مو استفاده کنید. استفاده بیش از حد ممکن است باعث خشکی مو شود به ویژه در موهای خشک و آسیب دیده. شما می توانید با دفعات کمتر شروع کنید و به تدریج در صورت نیاز تعداد دفعات را افزایش دهید.

۳. آیا آب برنج باعث ریزش مو می شود؟

خیر آب برنج به طور کلی باعث ریزش مو نمی شود. برعکس برخی از ترکیبات موجود در آب برنج مانند آمینو اسیدها و ویتامین های گروه B می توانند به تقویت مو و بهبود سلامت فولیکول های مو کمک کنند. با این حال استفاده نادرست یا بیش از حد از آب برنج (به ویژه آب برنج بسیار غلیظ یا تخمیر شده) ممکن است در برخی افراد باعث خشکی و شکنندگی مو شود که به طور غیرمستقیم می تواند منجر به شکستگی موها و ظاهر ریزش مو شود. در صورت بروز هرگونه نگرانی در مورد ریزش مو بهتر است با پزشک متخصص پوست و مو مشورت کنید.

تأکید مهم : اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد و نباید به عنوان جایگزین تشخیص و درمان پزشکی تلقی شود. همواره برای مشکلات مو و پوست خود با پزشک متخصص مشورت کنید.

 

 

منبع مقاله: شرکت نیکان فارمد مهر