رد شایعه ای پرطرفدار در فضای مجازی /چشم های بادامی؛ ژنتیک یا محیط؟
نگار علی تینا مزدکی- در دنیای امروز شایعات و گمانه زنی های علمی بیش از هر زمان دیگری در فضای مجازی منتشر می شوند بدون آنکه پشتوانه ای از تحقیقات علمی معتبر داشته باشند. یکی از این ادعاها تأثیر آلودگی هوا بر تغییرات ظاهری انسان در آینده است؛ برخی معتقدند که با افزایش آلودگی شکل چشم های انسان ها نیز به مرور بادامی تر خواهد شد. اما آیا چنین ادعایی پایه علمی دارد؟
در کنار این موضوع یکی دیگر از مباحث مهم و موردبحث ریشه های تاریخی نگاه جنسیتی در جوامع انسانی است. این مسئله که آیا نقش اجتماعی زنان و مردان در طول تاریخ همواره یکسان بوده است یا در اثر تحولات فرهنگی و اقتصادی دستخوش تغییر شده همواره پرسش های بسیاری را برانگیخته است.
برای بررسی علمی این موضوعات به سراغ دکتر حامد وحدتی نسب استاد انسان شناسی پیش از تاریخ رفتیم تا با نگاهی مستند و مبتنی بر شواهد علمی صحت و سقم این ادعاها را روشن کند. در این مصاحبه به بررسی تأثیر عوامل محیطی بر ویژگی های ظاهری انسان ریشه های شکل گیری نگاه جنسیتی و نقش تحولات تاریخی در جایگاه اجتماعی زنان و مردان پرداخته ایم؛ مشروح این گفت وگو را در ادامه بخوانید:
آیا چشم های بادامی نتیجه تطبیق با شرایط محیطی است؟
برخی ادعا می کنند که ویژگی های ظاهری انسان مانند شکل چشم ها ممکن است در آینده به دلیل تغییرات محیطی مانند آلودگی هوا دچار تغییر شود؛ حامد وحدتی نسب در پاسخ به این پرسش که آیا چنین فرضی درست است گفت:«اینکه برخی می گویند مثلاً در آینده به دلیل آلودگی هوا چشم های انسان ها بادامی تر خواهد شد هیچ پایه علمی ندارد. کشیدگی چشم نتیجه یک چین خوردگی در پلک است که تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و انتخاب طبیعی شکل گرفته است نه شرایط محیطی مانند آلودگی هوا. این ویژگی یکی از صفاتی است که در گذشته توسط انتخاب جنسی ترجیح داده شده و به همین دلیل به عنوان یک صفت قالب با یک ژن منفرد قابل انتقال است.»
او در ادامه افزود:ماز سوی دیگر این تصور که مردم آسیای شرقی به دلیل سرمای شدید چشم های بادامی پیدا کرده اند نیز یک گزاره نادرست است. برای رد این ادعا کافی است به اقلیم آسیای جنوب شرقی نگاه کنیم. کشورهایی مانند تایلند اندونزی و مالزی که آب وهوای بسیار گرم و استوایی دارند جمعیت زیادی با این ویژگی دارند. بنابراین ارتباطی بین این صفت و شرایط محیطی مانند دما یا آلودگی هوا وجود ندارد.»
ریشه های نگاه جنسیتی در طول تاریخ
این استاد انسان شناسی پیش از تاریخ در ادامه و در پاسخ به این پرسش که در بحث فرگشت اجتماعی آیا نگاه جنسیتی که امروزه در جوامع مختلف وجود دارد در گذشته نیز وجود داشته است گفت:«بله اما شدت و شکل آن در طول تاریخ متغیر بوده است. برای مطالعه دقیق این موضوع توصیه می کنم کتاب «زن و جنسیت در پیش از تاریخ» را که به همراه دکتر نظیف نوشته ام مطالعه کنید. به طور کلی جایگاه اجتماعی زنان و مردان ارتباط مستقیمی با نقش آن ها در تأمین معیشت گروه داشته است. در جوامعی که زنان و مردان سهم برابری در تأمین نیازهای معیشتی داشته اند جایگاه اجتماعی نیز برابرتر بوده است. اما در دوره هایی که نقش یکی از جنس ها در تأمین منابع حیاتی بیشتر شده آن جنس قدرت تصمیم گیری بیشتری پیدا کرده است.»
اهلی سازی گاو و تغییر در ساختار اجتماعی جوامع انسانی
او در ادامه افزود:«یکی از تحولات مهم در این زمینه حدود ۸ تا ۹ هزار سال پیش اتفاق افتاد؛ زمانی که اجداد ما گاو را اهلی کردند. قبل از این دوره زنان به طور معمول در زمان شیردهی (حدود ۳ تا ۴ سال) باردار نمی شدند زیرا هورمون هایی در بدنشان ترشح می شد که از بارداری مجدد جلوگیری می کرد. این وضعیت باعث می شد که آن ها پس از دوران شیردهی دوباره به فعالیت های معیشتی بازگردند.اما اهلی سازی گاو باعث شد که شیر اضافه ای در دسترس باشد بنابراین نوزادان می توانستند خیلی زودتر از شیر مادر جدا شوند و زنان نیز زودتر باردار شوند. این بارداری های پی درپی نقش زنان را در تأمین معیشت کاهش داد و به تدریج آن ها را به درون خانه سوق داد. در نتیجه نقش تصمیم گیری آن ها در جوامع انسانی نیز کم رنگ تر شد.»
آیا تفاوت های فیزیولوژیکی دلیل اصلی نابرابری های اجتماعی است؟
برخی بر این باورند که تفاوت های فیزیولوژیکی بین زن و مرد دلیل اصلی تفاوت در جایگاه اجتماعی آن ها بوده است حامد وحدتی نسب در ادامه و در پاسخ به این پرسش که آیا این ادعا درست است گفت:«تا حدی بله اما این تفاوت ها نباید بیش از حد بزرگ نمایی شوند. از نظر فیزیولوژیکی یک مرد و زن هم سن که ورزشکار حرفه ای نباشند معمولاً مرد به دلیل ترشح بیشتر تستوسترون قدرت بدنی بیشتری دارد. اما آیا این موضوع نقشی اساسی در تقسیم کارهای اجتماعی داشته است؟ در دوره پیش از تاریخ بیشتر فعالیت های معیشتی شامل شکار جمع آوری میوه ها دانه های وحشی و شکار حیوانات کوچک بود. این فعالیت ها به قدرت فیزیکی زیادی نیاز نداشتند. حتی در شکار حیوانات بزرگ کار تیمی اهمیت بیشتری داشت و مهارت هایی مانند ساخت ابزار استفاده از تیر و نیزه و برنامه ریزی استراتژیک تأثیرگذارتر بودند. بنابراین اینکه بگوییم مردان به دلیل قدرت بدنی بیشتر همیشه نقش اصلی را در معیشت داشته اند یک نگاه ساده انگارانه است. هنگامی که انسان ها به کشاورزی روی آوردند فعالیت هایی مانند شخم زدن زمین دانه کاری و برداشت محصول توسط هر دو جنس قابل انجام بود. بنابراین ادعای برتری فیزیولوژیکی مردان به عنوان عامل اصلی تفاوت های اجتماعی دقیق و علمی نیست.»
برای خواندن مطالب بیشتر این «کافه خبر» بر روی لینک های زیر کلیک کنید:
۲۲۷۲۲۷
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "رد شایعه ای پرطرفدار در فضای مجازی /چشم های بادامی؛ ژنتیک یا محیط؟" هستید؟ با کلیک بر روی پزشکی، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "رد شایعه ای پرطرفدار در فضای مجازی /چشم های بادامی؛ ژنتیک یا محیط؟"، کلیک کنید.