تئاتر در دستان دلالان تشنه شهرت و تئاتر/ تخصیص یارانه برای حوزه تئاتر

در نشست توسعه تئاتر ملی مطرح شد: 

به گزارش خبرنگار خبرگزاری زندگانی سلسله نشست های بررسی مسائل توسعه تئاتر در ایران با حضور صدرالدین زاهد مدرس و کارگردان تئاتر؛ قطب الدین صادقی استاد دانشگاه و کارگردان تئاتر و علیرضا نراقی مدرس و منتقد تئاتر  در سالن همایش های تئاتر شهر و با حضور خیرالله تقیانی پور دبیر جشنواره بین المللی تئاتر فجر با عنوان توسعه تئاتر ملی برگزار شد.

تئاتر های پر زرق و برق جای تئاتر های تاثیرگذار را گرفته است

قطب الدین صادقی استاد دانشگاه و کارگردان تئاتر در ابتدا بیان کرد: مهمترین نقطه تئاتر ملی این است که شما درمورد امید ها و چالش های این ملت می گویید. کم و بیش اتفاق هایی در این زمینه افتاده اما کافی نیست. دولت و ارگان ها نتوانستند این حوزه را سازماندهی کنند. به نظر من چیزی که امروز وجود دارد و به تئاتر ضربه می زند این است که جوانانی با سواد کم به نمایشنامه های شاهکار گند می زنند و من از این وضعیت خسته شده ام. البته که جدا از کار های آماتوری دلالان تشنه شهرت و ثروت تئاتر را در دست گرفته اند. این دسته از تئاتر ها هیچ ارتباطی با تئاتر ملی ندارد کار های آن ها حتی یک ثانیه هم ارتباطی به ما ندارد.

وی افزود: مورد دیگر تئاتر های پر زرق و برق است که نه تحلیلی دارد نه شناخت. این کار ها ذره ای تاثیرگذار نیستند. انگار دیگر تئاتری که تاثیر گذار باشد و به مسائل اجتماعی بپردازد و برگرفته از مسائل دینی و آیینی باشد وجود ندارد. آن هم به این دلیل که این کار ها ساماندهی نشده و مدیریت غلط است و دولت سرمایه گذاری نمی کند. در همه جای دنیا هرگز روح هنری و فرهنگی خود را به کار های خارجی نمی فروشند. البته آنجا هم کار های خارجی کار می شود اما نه مثل ایران که ما تماما کار های خارجی را بر صحنه می بریم.

تئاتر ملی متکی بر اندیشه ملی دیگر وجود ندارد

به گفته صادقی چه کسی صاحب سیاست فرهنگی است؟ اگر قرار است توسعه بدهیم اول باید یک نهاد درست کنیم. ما سند این موضوع را درست کردیم و هشت ماه پیش نزد دولت بردیم. ابتدا باید یک تماشاخانه ملی داشته باشیم. وظیفه ما نگهداری از داشته های فرهنگی خودمان است. تئاتر ملی و اندیشه ملی دیگر وجود ندارد و ما تنها کپی درجه ۱۸ آن هستیم. به بیان دیگر ما باید صداقت تاریخی و فرهنگی داشته باشیم و اگر خلاقیم اول از خودمان صحبت کنیم. باید یک نهاد متشکل از افراد متخصص شکل بگیرد و به آنها میدان بدهیم. کسانی که از خلاقیت اصلی و ابداعی ایران دفاع کنند. خسته شده ام از تماشای کپی و غیراصیل که هیچ کمکی به بهبود اوضاع تئاتر نمی کند. مگر می شود دیالوگ بدون دموکراسی باشد؟ ما اساسنامه این جریان را یک هفته قبل از عید نوروز ۱۴۰۲ نوشته ایم دولت جدید ادعا دارد می خواهد از تئاتر حمایت کند مهم ترین کمک به تئاتر عملی کردن همین مسئله است.

صدرالدین زاهد در ادامه بیان کرد: تردیدی ندارم که دولت باید حمایت کند اما در دورانی که وزارت فرهنگ ما وزارت ارشاد است بدون اینکه بدانیم کار فرهنگی مسئولیت هنرمندان است نه وزارتخانه بدون اینکه به هنرمندان کتاب و دانش و اندیشه بدهیم و از او بخواهیم کار ها را بازنگری کند هنرمند نیازی به ارشاد ندارد و احتیاجی به اینکه صبح تا شب از او خواسته شود که بر تک تک رفتارش کنترل داشته باشد. در جلسه شورای سیاست گذاری جشنواره همین حرف ها را زده ایم و خوشبختانه گوش شنوایی وجود دارد امیدوارم که این حرف ها از طرف جامعه حاکم پذیرفته شود. هنرمند پیشرو در جامعه است و هنرمند گاهی خط و مرز ها را می شکند که طبیعی است.

وی افزود: ما باید قبول کنیم که هنرمند مسئولیت کار و حرفی که می زند را دارد. فرهنگ عاملی اساسی برای تغییر جامعه است؛ جامعه امروز با قرن های قبلی فرق دارد ما تا کی به گذشته می خواهیم رجوع کنیم.

هنرمندان احتیاجی به ارشاد ندارند

زاهد در ادامه صحبت های قطب الدین صادقی افزود: نقش دولت در مختصاتی که آقای صادقی ترسیم کردند اهمیت دارد حرف های او درست است. دولت باید حمایت کند اما در شرایطی که وزارت فرهنگ ما وزارت فرهنگ و ارشاد است؛ شرایطی نیست که به هنرمند اجازه خلاقیت بدهد. در صورتی که این خلاقیت تفکر و دانایی های هنرمند موجب می شود تا او مسئولیت بپذیرد؛ این مسئولیت بر عهده یک عده بازبین نیست و برعهده هنرمند است.

وی همچنین افزود: هنرمند احتیاجی به ارشاد ندارد که چیکار بکند یا نکند. ما باید عوامل را شناسایی کنیم و سعی کنیم با زبان مدارا حرف هایمان را بزنیم. خوشبختانه گوش شنوایی وجود دارد اما اینکه چقدر عملی شود را نمیدانیم. این که این موارد از سوی جامعه حاکم پذیرفته شود بسیار تاثیرگذار است؛ هنرمندی که مسئولیت را می پذیرد و گاهی خط قرمز ها را بنابر جامعه درحال تغییر می شکند.

به گفته زاهد هنرمند نه تنها این مسئولیت را می پذیرد و مسئول هنر صحبت و پیامی است که می دهد از طرفی می داند که جامعه باید قوانین را عوض کند و جامعه را وادار به کتاب خواندن فیلم دیدن و تئاتر دیدن می کند؛ به گونه ای فرهنگ عامل اساسی برای تغییر جامعه می شود. تا کی می خواهیم به گذشته رجوع کنیم رجوع به گذشته خوب است اما باز هم لازم است نگاهی به امروز داشته باشیم.

این کارگردان تئاتر با اشاره به اینکه موقعی که آزادی به ما داده شد من به عنوان هنرمند چارچوب و قوانیم و حد و حدود را رعایت می کنم در عین حال می دانم کسانی که اداره حکومت را برعهده دارند می دانند که یک هنرمند می تواند جامعه را به سمت بکشاند. اعتقاد من این است که اصل و اساس جامعه ما بر مبنایی است که این مبنا اجازه نمی دهد که این تفکرات شکل بگیرد یعنی تئاتر ملی شکل بگیرد.

وظیفه اصلی دولت توزیع درست بیت المال است

در بخش دیگر این نشست قطب الدین صادقی بیان کرد: بخشی از وظیفه دولت این است که بیت المال را درست توزیع کند و یکی از اساسی ترین صداقت های نظام همین است. همین طور که برای جسم ارزش قائل هستیم و یارانه ای برای آن تخصیص می دهیم باید برای روح و اندیشه هم یارانه ای تخصیص داده شود چراکه تئاتر برای روح است که مهم تر از جسم نیز هست.

وی افزود: این حق ماست و ما گدایی نمی کنیم. این پول و هزینه بخشی از مسئولیت دولت و حق مسلم هنرمندان است که از این فرهنگ و هنر دفاع کنند. هنرمندان امکانات فنی ارتباطات جدید و پایگاهی برای تجمیع کنار هم می خواهند و این یکی از وظایف دولت است که باید هنرمندان امنیت شغلی داشته باشند. اگر طرفدار هنر ملی هستیم تئاتر ما باید در مسیری پیش برود تا هنرمندان یک تشکل و تجمع هنرمندانه داشته باشند.

تیراژ کتاب ها در کشوری با ۸۰ میلیون جمعیت فاجعه است

صادقی در ادامه درخصوص نحوه آموزش تئاتر در دانشگاه ها توضیح داد: فاجعه تنها در دانشگاه ها نیست بلکه در دبیرستان ها و دبستان ها نیز هست. مردم با فرهنگ ملی بیگانه شده اند. می خواستند فرهنگ شیعی و مذهبی جا بیفتد اما موفق نشدند است و جلوی فرهنگ ملی را نیز گرفته اند. درحال حاضر بچه های ما در دام فرهنگ غرب افتاده اند و این فاجعه است. بچه های ما را با فرهنگ ملی شان بیگانه کرده اند. سطح سواد افت کرده است  ونصف کتابفروشی های مقابل دانشگاه تهران تا به این جا تعطیل شده است اما حدودا در این مسیر ۱۵۰ تا کافه از میدان انقلاب تا به اینجا اضافه شده است.

به گفته کارگردان نمایش «سفرنامه آبجی مظفر» با شرمساری می گویم که تیراژ کتاب ها به ۱۰۰ نسخه رسیده است و این فاجعه است. البته این افت فرهنگی در سطح دانشگاهی هم هولناک است برای کشور ۸۰ میلیونی با ۶۷ دانشکده تئاتر و ۷۰۰ کلاس آزاد بازیگری و کارگردانی تیراژ ۱۰۰ نسخه کتاب فاجعه است.

بودجه قابل قبولی برای تئاتر کشور وجود ندارد

صدرالدین زاهد در پایان نشست نیز بیان کرد: در جامعه ای که ما در آن زندگی می کنیم بودجه ای برای تئاتر نیست و جوان هایی که درحال حاضر در این حوزه کار می کنند هزینه های بسیاری را برای تولید و اجرای کارهایشان خرج می کنند به طور مثال هزینه های هنگفتی بابت اجاره سالن ها داده اند در صورتی که ما سالن های خالی بسیاری در تهران داریم. چرا این سالن ها خالی مانده است؟ در صورتی که می تواند برای فعالیت اهالی تئاتر در اختیار آن ها قرار بگیرد. چرا به این سالن ها ماموریت داده نمی شود که با اهالی تئاتر همکاری کنند و در این مسیر آن ها را یاری بدهند؟ امید است که شرایط روز به روز بهتر و در مسیر مناسب تری قرار بگیرد.

گفتنی است چهل و سومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر به دبیری خیرالله تقیانی پور امروز سوم بهمن کار خود را آغاز کرد و تا ۱۳ بهمن ادامه دارد.