بهروز وثوقی: خیط شدن در کنکور باعث شد وارد سینما شوم/ قبل از بازیگری شکارچی پشه مالاریا بودم / چند تا ده را خود من کشف کردم

به گزارش خبرگزاری زندگانی در اواخر زندگانی ماه ۱۳۵۱ یکی از خبرنگار مجله ی «زن روز» گفت وگوی مفصلی با بهروز وثوقی بازیگر جوان و محبوب ایرانی انجام داد که در آن دوران در اوج دوران درخشش خود به سر می برد. در ادامه بخشی از این گفت وگو را به نقل از مجله ی یادشده شماره مورخ ۲۹ زندگانی ۵۱ می خوانید:

خوب بهروز خان! از کجا شروع کنیم؟

از هرجا که دل تان می خواهد اما اگر موافقید اجازه بدهید دست کم برای یک بار از مصاحبه به آن شکل مرسوم بگذریم و همان طور که در زندگی معمولی و در محافل دوستانه پیش می آید از همه جا و همه چیز حرف بزنیم بدون این که نقشه ی قبلی داشته باشیم. مگر در گفت وگوهای روزمره هم همین کار را نمی کنیم؟ خوب چطور است؟ موافقید؟

موافقیم. شروع کن!

اگر اجازه بدهید می خواهم از همان جایی شروع کنم که آغاز همه چیز است از جمله انسان؛ یعنی از تولد شروع کنم. من روز ۲۰ اسفند سال ۱۳۱۶ در شهر خوی متولد شده ام اما تا پارسال این شهر زیبای زادبوم خودم را ندیده بودم. برای این که من شش ماهه بودم که پدرم به تهران آمده و در این جا ماندگار شده است و به این ترتیب در حقیقت من زاده ی آذربایجان عزیز و بزرگ شده ی تهران بزرگ هستم. اما این حرف ها که مهم نیست. راستی مهم است؟ به نظر من که نه! من به هر حال یک ایرانی هستم و همین افتخار برایم کافی است.

این طور که گفتی در اسفندماه امسال تو وارد سی وششمین سال زندگی ات می شود. خوب سی وشش سال کم عمری نیست. حالا یک کمی از خانواده ات از گذشته هایت تعریف کن!

گفتی خانواده! این کلمه یکی از زیباترین کلمات دنیاست. من هم برای خودم خانواده ای دارم؛ خانواده ای بسیار متوسط اما خوشبخت و مهربان. من در حال حاضر با پدر و مادرم و چهار برادرم زندگی می کنم. پدرم کارمند وزارت بهداری بوده و حالا بازنشسته است. برادرهایم از خودم کوچک ترند و مثلا من برادر ارشدشان هستم. ارشد که چه عرض کنم مخلص همه شان هم هستیم! یکی شان افسر شهربانی است و بقیه هم بچه محصل اند بچه که چه عرض کنم! چنگیز یکی از آن هاست که تصادفا توی فیلم «بلوچ» هم بازی کرده و همان جوان موتورسیکلت سوار است که توی آن بوتیک کذایی یک سیلی حسابی در گوش من خواباند. لابد یادتان که می آید؟ ما هم سیلی را خوردیم و به اقتضای داستان فیلم به روی خودمان نیاوردیم! و اما صحبت از خانواده بود. من در خانواده ام زندگی آرامی دارم و خیلی هم خوشحال و راضی هستم چون که اصولا «آدم حداقل» هستم.

مقصودت از آدم حداقل چیست بهروز؟

منظورم این است که من با حداقل خیلی راحت تر زندگی می کنم تا با حداکثر. می خواهم بگویم گرفتاری ها و آرزوهای مالی و مادی آن جوری ندارم نه این که حالا پول دارم و راحت ترم بلکه وقتی هم بی پول بودم همین طور بودم. زیاد حرص و جوش بی پولی را نمی خوردم. اصلا حرص و جوش برای چه؟ مگر همین که شانس آورده ایم و توی این دنیای قشنگ آمده ایم و هنوز هم الحمدلله سالم و زنده ایم کافی نیست؟ پول همیشه پیدا می شود اما کدام مرده دوباره سر از قبر درآورده و زنده شده؟ شاید به من بخندید اما من همیشه دلم برای بچه هایی که به دنیا نیامده اند می سوزد آخر این دنیای ما با همه ی بدی هایش دنیای خوبی است و حیف است که آدم به دنیا نیاید و این دنیا و این انسان های مهربان را نبیند!

راستی چطوری یک دفعه از دنیای فیلم و سینما سردرآوردی؟

هان! گفتی و کردی کبابم! عرض کنم خدمت تان که قضیه ی وارد شدن بنده در عالم سینما خودش یک فیلم جالبی است. بنده که بهروز وثوقی باشم تقریبا دوازده سیزده سال پیش وقتی دیپلم طبیعی خودم را گرفتم در کنکور دانشکده ی فنی شرکت کردم و دلم می خواست در رشته ی نفت درس بخوانم و اصلا عاشق این رشته بودم اما چنان که افتد و دانی بنده هم در اوان جوانی در کنکور آن چنانی رد شدم! و همین خیط شدن باعث شد که وارد سینما شدیم چون اگر در کنکور قبول می شدم حتما سرنوشتم عوض می شد و حالا زندگی دیگری داشتم. نمی خواهم از این بحث چنین نتیجه بگیریم که نفت و سینما رابطه ای متقابل با هم دارند و مثلا هرکس نتوانست مهندس نفت بشود لاجرم هنرپیشه ی سینما می شود! اما باور کنید که من اگر در کنکور نفت قبول می شدم مطمئنا به سراغ هنرپیشگی و سینما نمی رفتم. البته قضیه ی هنرپیشگی هم به این آسانی که بروبچه های امروز فکر می کنند نبود.

وقتی من در کنکور رد شدم دیدم دیگر صورت خوشی ندارد که باز پول توجیبی ام را از بابا بگیرم. گفتم می روم کار می کنم و در ضمن درس ها را هم مرور می کنم تا بلکه در کنکور سال بعد قبول بشوم. رفتم به استخدام اداره ی بهداشت درآمدم که مامور مبارزه با مالاریا بود. ما را فرستادند به دهات دوردست که هرجا پشه ی مالاریا دیدیم شکارش کنیم و با پست سفارشی دوقبضه بفرستیم پایتخت. از آن جایی که ما هم با پشه از هر نوعی که باشد میانه ی خوشی نداریم کارمان را جدی گرفتیم و بارها تشویق هم شدیم. اما یک سال و خرده ای که مشغول شکار پشه های مالاریا بودیم دیدیم ای دل غافل! ما کجا و شکار پشه کجا! و از این بابت کلی شکار شدم! راستش را بخواهید دیدم این کار اصلا با روحیه ی من سازگار نیست و اگر به ریش من نخندید می خواهم خدمت تان عرض کنم که من از همان بچگی علاقه ی زیادی به سینما داشتم. البته این حرف را خیلی ها می زنند که «من اصلا به دنیا نیامده استعداد هنری داشتم»! اما من یکی نه همین قدر می دانم که اگر استعدادی هم داشتم استعداد شلوغ بازی بود و آواز خواندن و از این جور کارها! خلاصه بعد از یک سال و خرده ای کار کردن در اداره ی بهداشت از خیر شکار پشه ی مالاریا گذشتم و از آن اداره درآمدم. دوستانی داشتم که در دوبله ی فیلم های خارجی کار می کردند به من گفتند: «بهروز صدای تو که بد نیست بیا و کار دوبله را امتحان کن» گفتم: «به چشم! به هر حال ما می خواهیم کاری بکنیم و سربار کسی نباشیم. می آیم و دوبله را هم امتحان می کنم یاعلی مدد! از ما حرکت از خدا برکت.»

راستی بهروز توی فیلم هایت و حتی حالا که داری با ما حرف می زنی آدم پرحرکتی به نظر می آیی. واقعا توی زندگی خصوصی ات هم همین طور هستی؟ یعنی این قدر پرحرکت و چابک و به قول خودت شلوغ؟

آره که هستم! زندگی که تویش حرکت نباشد زندگی که نیست هیچ عین مرگ است. زندگی فراز و نشیب دارد سختی دارد هزار جور گرفتاری دارد برادر… باید هم حرکت و چابکی داشت.

طوری حرف می زنی که انگار خیلی هم سختی دیدی!

البته که دیدم! باید هم می دیدم. شما خیال می کنید ما که بودیم؟ پسر معین التجار؟ نه بابا! نه برادر! من هم زندگی را همان جور شروع کردم که میلیون ها جوان ایرانی – که مخلصه همه شان هستم – شروع می کنند. زندگی من هم نشیب و فرازهایی افت هایی داشته… زندگی من همه اش یک خط و منحنی صعودی و بالارونده که نبوده. من هم زندگی را با سختی با کار شروع کرده ام آن هم چه کارهایی!

مثلا چه کارهایی؟

مثلا همان کار مبارزه با مالاریا… گفتم که به شکار پشه ی مالاریا می رفتیم اما در حقیقت این طور که نبود. می رفتیم دهات را سم پاشی می کردیم و سعی می کردیم با آزمایش خون مردم مالاریایی ها را کشف کنیم. مرا فرستادند به دهات دوردست اطراف زنجان که بعضی هاشان اصلا تا آن وقت ناشناخته بود و چند تا ده را خود من کشف کردم…

یعنی عینا همان طور که «کریستف کلمب» آمریکا را کشف کرد؟

بلی واقعا همین طور هم بود منتها «بهروز وثوقی» وقتی بخواهد نقش کریستف کلمب را بازی کند آمریکا را که کشف نمی کند همین چند تا ده کوره را کشف می کند! اما این دهات هم درست به اندازه ی آمریکای آن روزها ناشناخته بود. مرکز اداره ی ما یک جایی بود به اسم «خرم دره» از آن جا با اتومبیل راه می افتادیم و تا هرجا اتومبیل می رفتم سواره می رفتیم هرجا هم به کوه می رسیدیم اتومبیل را می گذاشتیم پای کوه و پیاده راه می افتادیم. بیش تر اوقات هم شب ها به ده می رسیدیم و با هزار مشکل دست و پنجه نرم می کردیم. بیش تر دهاتی که ما می رفتیم اصلا با شهر ارتباطی نداشتند و حتی کدخدای شان هم نمی دانست شهر کجاست! این ها اصلا آدم شهری ندیده بودند و مرا در میان خودشان نمی پذیرفتند. من مجبور بودم از هر کدام شان یک قطره خون برای آزمایش بگیرم و خیال می کردند که من یک هیولایی خون آشام هستم که آمده ام خون شان را بمکم! توی چند ده توطئه کردند که مرا بکشند! یادم می آید یک شب خیلی گرسنه و تشنه به یک ده رسیدیم و نان خواستیم اهالی ده دست به یکی کردند که ما را گرسنه نگهدارند. حاضر شدم یک نان را ده تومن بخرم اما نفروختند! مجبور شدم فردای آن روز به خرم دره برگشتم و همراه ژاندارم به ده رفتم چون حتی نمی گذاشتند خانه های شان را سم پاشی کنیم. چند جا هم کارگرهایی را که همراه من بودند کتک زدند…

با این زندگی دشوار حقوقت چقدر بود؟

هفتصد تومان. البته وقتی هم یک بیمار مالاریایی را کشف می کردیم پانصد تومان پاداش می دادند… به هر حال بعد از یک سال و چند ماهی دیدم دیگر دارم خفه می شوم. توی روزنامه ها خواندم که وزارت دارایی در حدود ۵۰ نفر کارمند استخدام می کند زود به پدرم نوشتم: «من که نمی توانم به تهران بیایم تو اسم مرا در این کنکور بنویس.» مدتی بعد آمدم به تهران و در کنکور وزارت دارایی شرکت کردم و دوباره برگشتم دهات.

تصادفا یک روز بازرسی آمده بود به محل کار ما و تا مرا دید شروع کرد به ایراد گرفتن و پرخاش کردن. گفتم: «آقا جان! جنابعالی که از بنده ایراد بنی اسرائیلی می گیرید آیا پرونده ی مر خوانده اید؟» گفت: «بلی خواندم و می دانم که خیلی هم تشویق نامه داری.» و باز شروع کرد به پرخاش کردن که من دیگر حالی ام نشد چه می کنم. حسابش را بکنید آدمی که از این کار خوشش نمی آید رنج هم کشیده بهترین کارها را هم انجام داده چطور می تواند تحمل پرخاش بی جا را داشته باشد؟ خلاصه دعوامان شد. یک بزن بزن حسابی یک تمرین برای فیلم های آینده ام! خیلی هم شانس آورد که کارگرها نکشتندش چون که کارگرهای من همه آذربایجانی و متعصب بودند و مرا هم خیلی دوست داشتند. چوب ها را کشیدند که حساب بازرس را کف دستش بگذارند گفتم: «دست نگهدارید بچه ها! دارید چکار می کنید؟! بابا را می کشید آن وقت خونش می افتد گردن من.» بازرس آمد به تهران و گزارشی علیه من داد. تصادفا همان روزها پدرم تلگراف فرستاد که «در کنکور وزارت دارایی قبول شده ای. فوری خودت را برسان.» من هم بار و بنه ام را بستم و آمدم به تهران.

راستی یادم رفت بگویم که قبل از استخدام در اداره ی بهداشت هم یک هفته ای در دوبله کار کرده بودم. دوست عزیزم آقای «هوشنگ بهشتی پور» و همچنین آقای «متین» که آن روزها مدیر دوبلاژ بودند مرا هم توی این کار کشیده بودند و ما فقط چند کلمه ای توی چند تا فیلم گفته بودیم و خیلی هم از این کار خوش مان آمده بود. وقتی به تهران برگشتم دوستانم گفتند بیا و کار دوبله را دنبال کن. از طرف دیگر از اداره ی بهداشت هم مدام مرا می خواستند اما دیگر حاضر نبودم به آن دهات دوردست بروم. باور کنید زندگی سختی داشتم یک شب یک گرگ به من حمله کرد یعنی یک دفعه جلوی من سبز شد و کم مانده بود از ترس قالب تهی کنم. اصلا مردم و زنده شدم! خدا را شکر که دهاتی ها ریختند و گرگ را فراری دادند.

۲۵۹