تلفن همراه خاموش هم جاسوس شماست/ لزوم هوشیاری مسئولان در استفاده از پیامرسان‌های خارجی

زندگانی گزارش می‌دهد؛

خبرگزاری علم و فناوری زندگانی؛ گوشی‌های تلفن‌همراه هوشمند ابزاری است که در میان کودک و نوجوان و بزرگسال دیده می‌شود و خیلی راحت می‌تواند اطلاعات دقیقی از محل زندگی شما را در اختیار افراد سودجو قرار دهد و یا حتی با نصب اپلیکیشن‌های مختلف بر روی تلفن همراه دسترسی به انواع داده‌ها فراهم شده است. از طرفی گوشی‌ها ممکن است هدف حملات سایبری قرار گیرند و اطلاعات شخصی کاربران را جمع‌آوری کرده و به حریم خصوصی افراد آسیب بزنند. تبعات این موضوع برای مسئولان بلند پایه کشورها می‌تواند بیشتر باشد و کوچکترین قصوری در استفاده از گوشی‌های هوشمند می‌تواند تبعات بدی را به دنبال داشته باشد.

برخی از شنیده‌ها حاکی از این است شهادت اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس ممکن است که درز اطلاعاتی از مکان او توسط گوشی همراه رخ داده باشد فرضیه‌ای که نمی‌تواند خیلی بی راه هم باشد. از سوی دیگر برخی این فرضیه را رد می‌کنند چرا که معتقدند هنیه ده‌ها سال تحت تعقیب اسرائیل بود و به خوبی با اصول امنیتی مرتبط با تلفن همراه آشنا بود. منطقی نیست که بپذیریم او این نکته ساده را نمی دانست که موبایل قابل ردیابی است.

سید حسن نصرالله: موبایلی که در دست شماست جاسوس قاتلی است

سید حسن نصرالله نیز در سخنرانی اخیر خود به این موضوع نیز اشاره کرد که «موبایلی که در دست شماست جاسوس قاتلی است که اطلاعات دقیقی به دشمن می‌دهد و مکان فرماندهان ما را نشان می‌دهد.اسرائیل به جاسوس نیاز ندارد بلکه از طریق دوربین‌های مداربسته که به اینترنت وصل است همه شهر‌ها و خیابان‌ها و رزمندگان را می‌بیند. اکثر اتفاقاتی که برای ما افتاده به‌خاطر موبایل بوده است.»

در تایید این صحبت اخیرا مطلبی منتشر شد که رژیم صهیونیستی از داده‌های کاربران فلسطینی به‌عنوان ورودی سیستم هوش مصنوعی استفاده می کند و بر اساس حضور کاربران فلسطینی در گروه‌های واتس‌اپ آنها را برای کشتار شناسایی می‌کند. این در حالی است که متا در تبلیغات خود واتس‌اپ را یک «شبکه اجتماعی خصوصی» با «رمزگذاری سرتاسری» معرفی می‌کند. پس می توان به این جمع بندی رسید که ردپای استفاده رژیم صهونیستی از داده‌های واتس‌اپ واضح است ولی مشخص نیست که از کجا به این داده‌ها دسترسی پیدا کرده‌اند. احتمالات مختلفی در این خصوص وجود دارد، ممکن است اسرائیلی‌ها داده‌ها را مستقیماً از واتس‌اپ گرفته باشند و نیز احتمال دارد، با رهگیری تمام ترافیک غزه توانسته باشند به این داده‌ها برسند.احتمالاً اسرائیل اطلاعات را از طریق ابزار‌های فناوری به دست آورده است. 

نکته مهم این است آیا وقت آن نرسیده مسئولان حکومتی و بلند پایه کشور به استفاده از پیام رسان‌های داخلی و گوشی‌های بومی روی بیاورند؟ چون از لحاظ زیرساخت‌های امنیتی داده‌ها از جایگاه مطلوبی برخوردار هستیم لازم نیست اطلاعات امنیتی ما در دیگر کشورها قابل دسترسی باشد. همان طور که این اقدام نزدیک به ده سال پیش در اتحادیه اروپا و آمریکا افتاده است و عدم استفاده مسئولان از پیامرسان‌های بومی آن کشور توسط فردی دارای سمت مدیریتی دولتی جرم محسوب می‌شود و در صورت عدم رعایت این قانون جریمه سنگین خواهند شد و گاهی به زندان انداخته می‌شوند. مثلا در دولت فرانسه کارکنان دولت موظف به استفاده از نرم افزار بومی خود کرده است و یا کشور آلمان نیز نیز همین رویه را در پیش گرفته است.

 

چرا استفاده از پیامرسان‌های خارجی برای مسئولان ممنوع نمی‌شود؟

ما هرچقدرهم که در توسعه زیرساختی ارتباطاتی کشور رشد داشته باشیم اما نتوانیم در جهت ارتقاء امنیت کشور کاری کنیم بی فایده است و تا مسئولان مجبور به استفاده از پیامرسان‌های بومی نشوند و داده‌های حساس کشور به راحتی در دیگر کشورها تبادل شود هیچ اتفاقی دور از ذهن نیست.

اما حالا این سوال پیش می‌آید که چرا مسئولان ممنوعیتی در استفاده از پیامرسان‌های خارجی ندارند؟ این موضوع می‌تواند علل مختلفی داشته مثلا برخی از پیام‌رسان‌های داخلی ممکن است به اندازه‌ی پیام‌رسان‌های بین‌المللی مانند تلگرام یا واتس‌اپ از نظر قابلیت‌ها و امکانات پیشرفته نباشند. این موضوع می‌تواند باعث شود که مسئولان ترجیح دهند از پیام‌رسان‌های شناخته‌شده و معتبر استفاده کنند. یا برخی از مسئولان ممکن است نگران امنیت و حریم خصوصی اطلاعات خود باشند و به همین دلیل از پیام‌رسان‌های بین‌المللی که سابقه‌ی بیشتری در این زمینه دارند، استفاده کنند.

از ناکافی بودن قابلیت‌های پیامرسان‌های بومی تا اجباری نبودن استفاده در میان مسئولان

از سوی دیگر اگر مردم به پیام‌رسان‌های داخلی اعتماد نکنند، مسئولان نیز ممکن است تمایلی به استفاده از آنها نداشته باشند. اعتماد عمومی می‌تواند بر روی انتخاب‌های مسئولان تأثیر بگذارد. همچنین در برخی موارد، زیرساخت‌های فنی و اینترنتی پیام‌رسان‌های داخلی ممکن است به اندازه کافی قوی نباشند و این موضوع می‌تواند بر روی انتخاب مسئولان تأثیر بگذارد. یا برخی عادت کرده باشند که از پیام‌رسان‌های بین‌المللی استفاده کنند و تغییر این عادت ممکن است برای آنها دشوار باشد. این دلایل می‌تواند به تنهایی یا به صورت ترکیبی باعث شود که مسئولان ایرانی از پیام‌رسان‌های داخلی استفاده نکنند.

به دلیل اهمیت این موضوع و بررسی آن در ادامه با حمیدرضا حسینی دانا عضوهیئت علمی گروه ارتباطات دانشگاه آزاد درباره الزامات و اهمیت استفاده مسئولان از پیامرسان‌های بومی گفت‌وگو کردیم که در ادامه می خوانید: 

عضو هیئت علمی گروه ارتباطات دانشگاه آزاد دماوند گفت: بازشدن فناوری‌های جدید در زندگی روزمره و ارتقاء کیفیت زندگی با پیشرفت فضای مجازی بیشتر شده اما مشکلاتی به همراه داشته و کشورهای مانند ایران، چین و روسیه که در شرایط خاص سیاسی هستند بیشتر مورد هجمه و جنبه‌های منفی این فناوری‌ قرار می‌گیرند چرا که کلان داده‌های مهم در دسترس کشور ما نیست و این موضوع می‌تواند ما را از نظر امنیتی دچار چالش کند و نقط ضعف ما محسوب شود از سوی دیگر با دشمن با استفاده از این فناوری می‌تواند خواسته‌های خود را به ما تحمیل کند که این موضوع تهدیدی برای ما به شمار می رود.

سیاسمتداران و مسئولان کشور در استفاده از تلفن‌های هوشمند و پیامرسان های خارجی هوشیارتر باشند

وی در ادامه افزود: از آنجا که تلفن‌های هوشمند هزاران اطلاعات کاربر را در اختیار دارند و می‌توانند در حالت خاموش هم نوعی ابزار جاسوسی محسوب شوند. بنابراین باید سیاسمتداران و مسئولان کشور در استفاده از تلفن‌های هوشمند و پیامرسان های خارجی هوشیارتر باشند.همچنین استفاده از انواع وسایل هوشمند مانند  تبلت و حتی دوربین‌های مدار بسته به دلیل داشتن ردیاب می‌تواند چالش برانگیز و خطرناک باشد.

استفاده از ابزارهای هوشمند برای فرماندهان مقاومت حرام شرعی است

حسینی دانا ادامه داد: مثلا رژیم صهونیستی در حملات خود به جنوب لبنان و مناطق دیگر در خارج از سرزمین اشغالی با شنود تلفن همراه متوجه چگونگی خسارت و میزان خسارت می‌شود و یا حتی بازخورد حملات در افکارعمومی سنجیده می‌شود و حتی با فعال کردن جی پی اس محل تجمعات و ارتباطات افراد متوجه می‌شوند. این موضوع در رابطه با مسئولان هم صدق می‌کند و به همین دلیل یعنی ایجاد ناامنی و امکان مورد حمله قرار گرفتن مسئولان در محورهای مقاومت حکم شرعی داده شده که استفاده از ابزارهای هوشمند برای فرمانده هان مقاومت حرام شرعی اعلام شده است.

این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: با همه این تفاسیر خطر استفاده از ابزارهای هوشمند و پیامرسان‌های خارجی برای ما بسیار زیاد است؛ از این رو با توجه به اقدام اخیر رژیم صهونیستی و شهادت اسماعیل هنیه باید این موضوع را جدی تر گرفته شود و مسئولان با وسواس بیشتری از وسایل هوشمند و پیامرسان‌های خارجی استفاده کنند چون همان طورکه گفته شده در این ابزارها ردیاب دارند و پیامرسان‌های خارجی هم داده‌های لازم را در اختیار دشمن قرار می‌دهند که در نهایت با چیدن قطعات پازل کنار می‌تواند اتفاقات ناخوشایندی رخ دهد و همان طور که برای جنگ نظامی کشور باید همیشه آماده باشد برای جنگ‌های فناورانه هم باید تمهیداتی در نظر گرفته است.

لزوم رعایت پروتوکل‌های امنیتی برای مدیران ارشد و میانی

وی در ادامه گفت: در کشور ما نیز پروتکل استفاده از پیامرسان‌های بومی و گوشی‌های هوشمند در سازمانها و برای مدیران میانی و ارشد وجود دارد به طوری‌که نبادید از گوشی‌های هوشمند در زمینه انتقال اطلاعات و فعالیت‌های کاری استفاده شود اما معمولا به این موضوع عمل نمی‌شود.

این استاد دانشگاه درباره تصور اشتباه عموم مردم درباره پیام رسان‌های داخلی افزود: تصور مردم بر این است که اگر از پیامرسان‌های داخلی استفاده کنند پیام آن‌ها شنود می‌شود و پیامرسان خارجی امن تر است در صورتی که این طور نیست و همه دیتاها حتی در نرم افزارها هم شنود می‌شود. مثلا مرورگرهای سافاری و کروم نیز که از شما اجازه حفاظت از حریم خصوصی می‌گیرند باز هم به اطلاعات شما دسترسی دارند.

برخی پیامرسان‌ها ۱۵ سال است به دلیل سرقت اطلاعات حیاتی کشور‌ها در دادگاه‌های بین المللی پرونده دارند

وی در توضیح این موضوع ادامه داد: برخی پیامرسان‌ها ۱۵ سال است به دلیل سرقت اطلاعات حیاتی کشور‌ها در دادگاه‌های بین المللی پرونده دارند. مثلا در انتخابات ریاست جمهوری زیمباوه در سال ۲۰۱۴  و یا انتخابات ۲۰۱۸ برزیل  و ۲۰۱۹ عراق و افغاسنتان، لبنان تخلفاتی رخ داده و شکایاتی در دادگاه بین المللی درباره درز اطلاعاتی صورت گرفته است.

از اینترنت ملی در چین تا گمرک دیتا در روسیه 

حسینی دانا بیان کرد: از این رو برخی کشورها برای جلوگیری از خروج دیتاها از پیامرسان‌های مخصوص به خود استفاده می‌کنند روسیه برای اینکه دیتاها از کشور خارج نشود از اینترنت داخلی استفاده می‌کند و برای خروج دیتا گمرک دارد  که باید مجوز گرفته شود همچنین  در کشور چین علاوه بر حساسیت‌هایی که در بستر اینترنت داخلی وجود دارد از اپ‌های ملی برای جست و جو و فعالیت های روزانه استفاده می کنند. مثلا وی چت اپ ملی چین است و تا قبل کرونا ۴۵۰ خدمت دولتی به چین ارائه می‌کرد و در زمان کرونا ۷۰۰ خدمت ارائه داد.

این استاد دانشگاه افزود: این مدل چین و روسیه روشی است که کل کشورها تمایل به اجرای آن دارند و اتحادیه اروپا سال هاست به دنبال انجام این اقدام است. همچنین یونیسف با تمرکز بر کودک و نوجوان دستورالعمل‌هایی و توصیه‌هایی به کشورها ارائه کرده است.

۲۵ سند بالادستی بلاتکلیف در حوزه اینترنت 

وی ادامه داد:  بیش از ۴۰ کشور دنیا در حال انجام اقدامات بر روی فضای انلاین هستند مثلا با ایجاد پلیس فضای مجازی  در لحظه به افراد امداد می‌دهند و یا شرکت‌های خدمات دهنده را موظف کردند ۱۰ درصد درامد سالانه خود را روی ار اند دی  با هدف ایمن سازی فضا‌های کاربری کاربران سرمایه گذاری کنند.

حسینی دانا افزود: در کشور ما نیز چنین موضوعات وجود دارد و ما ۲۵ سند بالاددستی در حوزه اینترنتی و فضای مجازی و کودک و نوجوان داریم که متاسفانه در مرجله سند باقی ماند و لازم است هرچه زودتر یک خروجی مثبتی داشته باشد..