با کمال غفاریان آشنا شوید؛ میلیاردر ایرانی که می خواهد آمریکا را به ماه بازگرداند!

به گزارش خبرگزاری زندگانی، بخش عمده ی برنامه ی فضایی آمریکا از دفاتر بی نام و نشان در حومه ی واشنگتن دی سی اداره می شود. در یکی از همین دفاتر، می توان کمال غفاریان، میلیاردر فضایی ایرانی آمریکایی را پیدا کرد. غفاریان که دقیقا 47 سال پیش از ایران به آمریکا مهاجرت کرد، پشت میزی ساخته شده از عقیق سلیمانی سفید و درخشان که آن هم از ایران آمده است، می نشیند.

براساس گزارش رسانه زندگانی، آقای غفاریان در گفتگو با تیم فرنهولز، روزنامه نگار نیویورک تایمز گفت عقیق یادشده را به دلیل ماهیت نیمه شفاف منحصربه فردش در هنگام تابش نور و همچنین به دلیل انرژی معنوی ساطع شده از آن، به آمریکا وارد کرده است. وی به اهمیت مدیتیشن برای ارتباط با انرژی موجود در کیهان باور راسخ دارد و از دهه ها پیش به طور روزانه مشغول انجام این کار بوده است.

درهمین حال که غفاریان درباره ی انرژی نهفته در مواد معدنی صحبت می کند، شرکت او در تلاش است تا کاری را انجام دهد که هیچ نهاد خصوصی ای تاکنون در جهان موفق به انجام نشده است: فرود آرام روی سطح ماه.

غفاریان متخصص پروژه های بلندپروازانه ی تجاری است. او صاحب مجموعه ای از شرکت هایی است که نه تنها فضاپیما به ماه فرستاده اند، بلکه می خواهند ایستگاهی فضایی را برای قراردادن در مدار زمین بسازند، رآکتورهای هسته ای را با طراحی پیشرفته به بازار بفرستند و فناوری سفرهای سریع تر از نور را مطالعه کنند.

شرکت های غفاریان از موشک های ارزان ماسک و بزوس برای تجاری سازی فعالیت های فضایی استفاده می کنند

درحالی که میلیاردرهای قدرتمند نظیر ایلان ماسک و جف بزوس به دلیل تلاش هایشان برای پرتاب موشک های چندبارمصرف آینده نگرانه، توجه ها را به خود جلب کرده اند، شرکت های کوچک تر غفاریان به پاسخ به این سوال که باید با آن موشک ها چه کرد، یاری رسانده و در شراکت نزدیک و روزافزون بین ناسا و بخش خصوصی، به نهادهایی مهم تبدیل شده اند. به عبارت بهتر، شرکت های غفاریان از موشک های ارزان ماسک و بزوس برای تجاری سازی فعالیت های فضایی استفاده می کنند.

آقای غفاریان به الگوی دولتی-خصوصی باور دارد. او می گوید: «اگر به خودروها یا هواپیماها و تمام این فناوری ها نگاه کنید، کارآفرین هایی را می بینید که آن ها را خلق کردند و بازی را تغییر دادند. درست است؟ از جمله ی این افراد می توان به هنری فورد یا هوارد هیوز اشاره کرد.»

تجاری سازی فضا
اینتویتیو ماشینز (Intuitive Machines) که در سال 2013 به دست کمال غفاریان تاسیس شد، تنها شرکت سهامی عام آمریکایی است که بر اکتشاف ماه تمرکز دارد. هدف شرکت این است که با ساخت نیروگاه ها، شبکه های ماهواره ای و سایر زیرساخت ها، احداث سکونتگاه قمری را که علاقه مندان به فضا از دیرباز در رویای آن بوده اند، سرانجام امکان پذیر کند.

پنجشنبه ی گذشته، اینتویتیو ماشینز ماه نشینی خصوصی به نام اودیسیوس را برفراز موشک فالکون اسپیس ایکس پرتاب کرد. اودیسیوس یکی از دو فضاپیمایی است که شرکت قصد دارد امسال از طرف ناسا به قمر زمین بفرستد. وقتی ماه نشین جداسازی موفقیت آمیز از موشک را به کنترل کنندگان پرواز گزارش داد، آقای غفاریان پیامکی از مدیر ماموریت شرکت دریافت کرد: «تبریک می گویم کمال، اکنون پسر جدیدی داری که نامش اودیسیوس است و صحبت می کند.»

اگر همه چیز به خوبی پیش برود، اودیسیوس 22 فوریه (3 اسفند) روی ماه فرود خواهد آمد. ماه نشین شش ضلعی اینتویتیو ماشینز به دوربین های آژانس فضایی آمریکا، لیدار، بازتابنده ی لیزری و حسگر برای اندازه گیری محیط پلاسمایی ماه مجهز شده است.

اگر همه چیز به خوبی پیش برود، ماه نشین اودیسیوس سوم اسفند روی ماه فرود خواهد آمد

اما برخلاف ماموریت های سنتی ناسا، ماموریت اودیسیوس حامل محموله هایی است که شرکت های خصوصی هزینه ی حملشان را پرداخت کرده اند. اودیسیوس دارای عایق ساخت کلمبیا اسپورتویر، شرکت تجهیزات ورزشی و پوشاک آمریکایی است. ماه نشین برای ذخیره ی اطلاعات روی ماه، اولین دیتاسنتر ساخت شرکتی خصوصی به نام لون استار دیتا هولدینگز را حمل می کند. اودیسیوس همچنین حامل آثار هنری است: 125 قمر مینیاتوری که به دست جف کونز، هنرمند مطرح آمریکایی خلق شده و درون یک مکعب پلاستیکی 15 سانتی متری مهروموم شده است. این آثار هنری که شرکتی فعال در زمینه ی ان اف تی هزینه شان را پرداخت کرده، قرار است روی سطح ماه رها شوند.

کریس کویلتی، تحلیلگر صنعت فضا که با هدف عادی سازی کسب وکار قمری به اینتویتیو ماشینز مشاوره می دهد، می گوید: «حتی همین پنج سال پیش، در مورد فعالیت قمری صحبت نمی کردم؛ [زیرا] مردم با حالت تمسخرآمیز به من نگاه می کردند.»

تبدیل شدن به اولین شرکت خصوصی که به طور ایمن به ماه یا هر جسم نجومی دیگری می رسد، کار کوچکی نیست. سطح ماه پر از تلاش های ناموفق اخیر است. استروباتیک، اولین شرکت آمریکایی که به ماه فضاپیما فرستاد، پیش از آنکه اصلا به مدار ماه برسد، دچار نشت مرگبار سوخت شد. یک رقیب دیگر حتی پیش از آنکه از روی زمین برخیزد، از دور رقابت خارج شد.

دولت ها نیز در سال های اخیر کارنامه ی چندان درخشانی از خود به جا نگذاشته اند. روسیه، ابرقدرت فضایی سال های دور دراثر یک نقص، ماه نشین لونا 25 را از دست داد و هند پیش از آنکه امسال تاریخ سازی کند، در اولین تلاش خود در سال 2019 با شکست مواجه شده بود. آژانس فضایی ژاپن در ماه ژانویه اولین ماه نشین خود را روی سطح ماه قرار داد؛ اما فضاپیما به شکل رسانه زندگانی به ماه رسید. در قرن 21، فقط سازمان فضایی چین چندین بار با موفقیت روی ماه فرود آمده است.

طرفداران سرسخت برنامه ی فضایی در آمریکا و برخی نمایندگان کنگره، احساس فشار می کنند تا از مسابقه ی فتح ماه عقب نمانند. تصمیم ناسا برای استخدام اینتویتیو ماشینز و دیگر شرکت های خصوصی برای ارسال فضاپیماهای رباتیک به ماه، با هدف تسریع بازگشت آمریکا به ماه انجام شد. اینتویتیو ماشینز یکی از ده ها شرکتی است که که برای به دست آوردن قراردادهای ماموریت های قمری ناسا، در مناقصات این سازمان شرکت کرده اند. ماموریت اودیسیوس دراصل اولین موج از برنامه آرتمیس است که دولت ترامپ با هدف بازگرداندن فضانوردان آمریکایی به ماه تا سال 2027، در سال 2017 راه اندازی کرد.

وقتی بین سال های 1969 و 1972، فضانوردان آمریکایی در قالب برنامه آپولو برای ماموریت های کوتاه مدت به ماه فرستاده شدند، آن سفرهای اکتشافی، ماموریت هایی با هدف اثبات برتری فناورانه ی ایالات متحده در دوران جنگ سرد قلمداد شدند؛ درحالی که هدف کارزار فتح ماه در قرن 21 کمی متفاوت است. همان طور که بیل نلسون، مدیر ناسا گفته است، آمریکایی ها این بار به ماه می روند تا در آنجا بمانند.

اگر آرتمیس طبق برنامه پیش برود، انسان ها برای پژوهش های علمی و بررسی امکان پذیری اکتشافات در اعماق فضا، بازدیدهای مکرر و طولانی مدت از نزدیک ترین همسایه ی نجومی زمین انجام خواهند داد. در این بین، هدف جدید دیگری نیز وجود دارد: آژانس فضایی می خواهد درنهایت با احداث زیرساخت ها، سامانه های حمل ونقل، پرداخت و موارد دیگر در ماه، شرایط را برای شکل گیری اقتصادی فرازمینی فراهم کند.

آمریکایی ها این بار به ماه می روند تا در آنجا بمانند

ناسا همواره برای ساخت وسایل نقلیه و تامین نیرو برای تاسیسات خود، به شرکت های خصوصی نیازمند بوده است. (غفاریان در ابتدای دوران حرفه ای خود، حتی برای بخش فضایی فورد که اکنون تعطیل شده است، کار می کرد.) اما به طور سنتی، آژانس فضایی کنترل تصمیم های مربوط به طراحی را برای مهندسان نخبه ی خود محفوظ می داشت.

در سال های پس از حادثه ی شاتل فضایی کلمبیا و از دست رفتن هفت فضانورد آن در سال 2003، ناسا تصمیم گرفت بودجه ی محدود خود را روی ماموریت های علمی و اکتشافی در فضای دوردست متمرکز کند و طراحی و ساخت وسایل نقلیه برای رسیدن به ایستگاه فضایی بین المللی را برعهده ی بخش خصوصی قرار دهد. در نتیجه ی این رویکرد، شرکت هایی مانند اسپیس ایکس وارد میدان شدند و با ساخت وسایل نقلیه ای که خود صاحبشان بودند، شروع به خدمات دهی به مشتریان ازجمله ناسا کردند.

موفقیت مدل خصوصی-دولتی، کسب وکار فضا را تغییر داد. ناسا میلیاردها دلار صرفه جویی کرد و درمقابل، اسپیس ایکس بر صنعت پرتاب موشک سلطه پیدا کرد. این دگرگونی، نسل جدیدی از شرکت های فضایی را به وجود آورد که مشتاق هستند از کاهش هزینه ی دسترسی به فضا بهره مند شوند. ناسا نیز می تواند از این فرصت بهره بگیرد و بودجه ی محدود خود را صرف پروژه های دیگر کند. سرمایه گذاران خطرپذیر و سرمایه گذاران وال استریت از پیش بینی های «اقتصاد فضایی تریلیون دلاری» از سوی شرکت هایی مثل مورگان استنلی هیجان زده شدند و میلیاردها دلار پول را به سمت شرکت هایی هدایت کردند که می خواهند در مدار زمین تجارت کنند.

چرخ دنده در برنامه فضایی
اگر با هرکس از هر سنی درباره ی فضا صحبت کنید، فرود روی ماه به طرز اجتناب ناپذیر مطرح می شود. آقای غفاریان وقتی به عنوان کودکی 11 ساله در اصفهان، زادگاه خود درحال تماشای تلویزیون در خانه ی همسایه اش بود، گام برداشتن نیل آرمسترانگ روی ماه را مشاهده کرد. او در شب های گرم تابستان با برادرانش بیرون از خانه می خوابید و مسحور ستاره ها می شد. کمال می دانست که جاده ی رسیدن به ماه از ایالات متحده می گذرد. او در 18 سالگی، در سال 1977، بورسیه ی تحصیلی در دانشگاه معتبر شیراز را رها کرد و با دوهزار دلار پولی که از عمویش قرض گرفته بود، با پرواز مستقیم از تهران به نیویورک رفت.

غفاریان در 18 سالگی با دوهزار دلار پولی که از عمویش قرض گرفته بود، با پرواز مستقیم از تهران به نیویورک رفت

کمال غفاریان در آمریکا به تحصیل در رشته ی کامپیوتر پرداخت و پس از فارغ الاتحصیلی، در بیمارستان دانشگاه جرج تاون، در زیرزمین کنار سردخانه مشغول کار روی کامپیوترهای بزرگ شد. او به شهروند دو آتشه ی آمریکا تبدیل شد و اندکی بعد به لاکهید مارتین پیوست تا به عنوان پیمانکار ساخت سامانه های کامپیوتری که داده های علمی جمع آوری شده به دست فضانوردان را گردآوری می کنند، شروع به کار کند. او چرخ دنده ای کوچک، اما اثرگذار در برنامه فضایی بود.

یک روز در سال 1994، غفاریان 250هزار دلار پول وام مسکن خود را گرفت، هارولد استینگر، رییس سابقش را صدا زد و او را متقاعد کرد که باید شرکت خودشان را تاسیس کنند تا تخصص مهندسی را به صورت قراردادی به ناسا ارایه دهند. درطول دو دهه ی بعد، کسب وکار کوچک غفاریان رشد کرد و به یکی از پیمانکاران برتر آژانس فضایی تبدیل شد.

شرکت غفاریان نقشی رویایی را در برنامه ی بازگشت به ماه در دوران ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش به دست آورده بود؛ اما پیش بینی های فراتر از حد انتظار ناسا از بودجه و بحران مالی سال 2008 موجب شد که دولت اوباما این برنامه را در سال 2010 لغو کند. غفاریان گفت: «از این تصمیم متنفر بودم. ما روی برنامه هایی که در ناسا شروع کردیم و کامل نکردیم، پول های زیادی هدر دادیم.»

در سال 2007، غفاریان، آقای استینگر، شریک تجاری خود را در سفری بشردوستانه به کیشناسای اوگاندا همراهی کرد. در آنجا، آقای غفاریان تا حدی دچار بحران میانسالی شد. «لحظه ی تحول آفرین» او زمانی فرا رسید که از مدرسه ی تحت حمایت مالی خود بازدید کرد و فهمید مدرسه به شبکه ی برق متصل نیست.

غفاریان می گوید فهمیدم «اگر برق نداشته باشی، آب سالم نداشته باشی، تحصیلات نداشته باشی، واقعا نمی توانی از فقر رها شوی و سپس به آب وهوا هم توجه می کنم.» او که اکنون از نظر مالی مستقل از کسب وکار راه اندازی شده با استینگر است، تصمیم گرفت مجموعه ای از شرکت ها را تاسیس کند که با مشکلات چالش برانگیز مقابله می کنند. غفاریان این هدف را در سال 2009 با X-Energy، شرکتی که متعهد به ساخت رآکتورهای هسته ای است، شروع کرد. اندکی بعد، کسب وکارهای فضایی و فراتر از آن نیز به واقعیت تبدیل شدند.

غفاریان جذب کننده ی افراد است. او اهدافش را در جلسات ناراحت کننده ی ناسا، وقتی پیمانکار بازنده باید کلیدها را به برنده تحویل بدهد، یا در بازی پوکر که برای میزبانی از آشنایان فعال در صنعت فضا برگزار کرده است، شناسایی می کند. او با افراد ارتباط می گیرد و یک روز، آن ها را متقاعد می کند که عهده دار یک شغل شوند یا شرکت خودشان را تاسیس کنند.

استیو آلتموس، در زمانی که مهندس برتر مرکز فضایی جانسون ناسا در هیوستون بود، جذب غفاریان شد. آلتموس بعد از 24 سال فعالیت در آژانس فضایی، می خواست کاری متفاوت انجام دهد.

آلتموس در سال 2013 به همراه کمال غفاریان شرکت اینتویتیو ماشینز را تاسیس کرد. ایده این بود که از دانش ناسا برای حل مشکلات در سایر صنایع ازجمله دستگاه های پزشکی و تولید انرژی پیشرفته استفاده شود؛ اما طرح تجاری پایدار برای تحقق این هدف به کندی شکل گرفت. سپس در سال 2018، ناسا تحت رویکرد جدید خود با صدور فراخوان از بخش خصوصی خواست تا حسگرهای علمی را به مکان هایی مانند دهانه های قطب جنوب ماه حمل کنند؛ جایی که فضاپیماهای در گردش مدار، شواهدی از یخ آب را شناسایی کرده اند.

استیو آلتموس (چپ)، در سال 2013 شرکت اینتویتیو ماشینز را به همراه کمال غفاریان تاسیس کرد.

صرف میلیون ها دلار برای کسب وکاری که فراتر از چشم انداز ناسا وجود نداشت، خطرناک بود. اما غفاریان، آلتموس و تیم کرین، دیگر مهندس سابق ناسا و مدیر ارشد واحد فناوری در اینتویتیو ماشینز، کشش ماه را احساس کردند. کرین در ایمیلی نوشت پس از لغو برنامه های دوره اوباما، «برای سال ها نمی توانستم بدون داشتن احساس انزجار از اعماق وجودم، به ماه نگاه کنم. می خواستم مطمین باشم که واقعا قرار است انرژی لازم را صرف این تلاش کنیم.»

پنج سال بعد، تیم اینتویتیو ماشینز با موفقیت دست به طراحی، آزمایش و ساخت ماه نشین خود زد و مجموعه ای از قراردادهای ناسا را به دست آورد. شرکت در سال 2023 وارد بورس شد و با جذب ده ها میلیون دلار سرمایه، آقای غفاریان را دست کم روی کاغذ به میلیاردر تبدیل کرد.

اولین خط فضایی جهان

کمال غفاریان روی برنامه آرتیمس که قصد دارد آمریکایی ها را تا سال 2027 به ماه بازگرداند، شرط بزرگی بسته است.

شرط بندی بزرگ دیگر غفاریان در اقتصاد فضایی جدید، شرکت آکسیوم اسپیس است که در سال 2016 با همکاری مایکل سافردینی، مدیر سابق ایستگاه فضایی بین المللی تاسیس شد. آکسیوم اسپیس را می توان اولین خط فضایی جهان نامید. این شرکت، مسافران را آموزش می دهد تا با موشک های اسپیس ایکس، برای اقامتی تقریبا یک هفته ای به ایستگاه فضایی بین المللی سفر کنند. این شرکت درنهایت می خواهد ایستگاه فضایی خود را بسازد. آکسیوم با دیگر شرکت های فضایی مانند بلو ارجین جف بزوس رقابت می کند و سال گذشته به خاطر همکاری با برند مد پرادا برای طراحی لباس های فضانوردی ماه برای ناسا، خبرساز شد.

وقتی آژانس فضایی در سال 2019 اعلام کرد که برای بازدید از ایستگاه فضایی بین الملی، تقریبا 3٫5 میلیون دلار از هر مسافر دریافت می کند، برخی افراد از این نابرابری که به ثروتمندان امکان می دهد از آزمایشگاهی دولتی در فضا بازدید کنند، ناراحت شدند. هزینه ی کامل سفر همچنین بلیت موشک را که ظاهرا 60 میلیون دلار قیمت دارد، شامل می شود.

بااین حال، کسب وکار آکسیوم به گونه ای دیگر تغییر کرده است. این شرکت اکنون وظیفه ی به پرواز درآوردن فضانوردان از کشورهای خارجی دوست را که به دنبال کسب تجربه ی بیشتر در مدار هستند، برعهده گرفته است.

«من واقعا باور دارم که سرنوشت نهایی بشر رفتن به سوی ستاره ها است»

در ماه ژانویه، آکسیوم آلپر گزراوچی، اولین فضانورد ترکیه را به عنوان بخشی از ماموریتی بین المللی با مشارکت فضانوردان سویدی و ایتالیایی به ایستگاه فضایی بین المللی اعزام کرد. این شرکت سال گذشته خدمه ای شامل دو شهروند سعودی را که یکی شان اولین زن فضانورد این کشور بود، به فضا فرستاد و اکنون درحال برنامه ریزی برای یک ماموریت تمام بریتانیایی در سال آینده است.

نمونه آزمایشی اولیه ی لباس فضانوردی آکسیوم اسپیس برای فضانوردان ناسا.

ایتلاف کشورهایی که ایستگاه فضایی بین المللی را اداره می کنند، انتظار دارند که این پایگاه مداری را تا پیش از پایان دهه ی جاری بازنشسته کنند؛ اما ناسا و سایر بازیگران فضا همچنان خواهان حضور پایدار در مدار نزدیک زمین هستند. به همین دلیل، آژانس فضایی در تصمیمی که با رویکرد جدیدش سازگار است، از شرکت های خصوصی خواسته تا ایستگاه های خود را بسازند. آکسیوم برای انجام این کار اقدام کرده و حق اتصال ماژول خود به ایستگاه فضایی بین المللی در سال 2026 را به دست آورده است. این ماژول بعدا قرار است هسته ی اولین ایستگاه فضایی خصوصی جهان را شکل بدهد.

این خطر وجود دارد که نوسانات بزرگ خیلی سریع اتفاق بیفتند. اسپیس ایکس موفق شد موشک های خود را به مشتریان زیادی که به دنبال دسترسی به فضا هستند، بفروشد؛ اما بازار تجاری برای سفرهای گردشگری به ایستگاه های فضایی یا ماه هنوز آن قدر مطمین نیست. ممکن است این بازار آن طور که انتظار می رود، قدرتمند نباشد یا به اندازه ی کافی بزرگ نباشد که بتواند از چندین شرکت پشتیبانی کند.

بااین حال، باورمندان واقعی به اقتصاد فضایی، گذار از دنیای اکتشافات فضایی دولتی به سوی آینده ای را تصور می کنند که در آن، فعالیت در فضا بسیار شبیه به فعالیت های زمینی است و ترکیبی از افراد، شرکت ها و کشورها با اهداف متفاوت با هم کار می کنند. غفاریان پیش از پرتاب اودیسیوس، با جمعی از همکارانش، کارمندان ناسا، اسپیس ایکس و سرمایه گذاران صحبت کرد و آن ها را به سفری خیالی در دهه ها بعد، به آینده برد.

227227